عوامل مؤثر بر افشای سرمایه فکری در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی

مقاله 5، دوره 4، شماره 16، اسفند 1391، صفحه 95-121   

نویسندگان

رضوان حجازی^{* 1}؛ میترا رشیدی²

¹استادیار دانشگاه الزهرا(س)

²کارشناس ارشد حسابداری دانشگاه الزهرا(س)

چکیده

یکی از مهمترین چالش‌ها و مشکلات سیستم‌های حسابداری سنتی، عدم انعکاس ارزش سرمایه-های فکری در صورت‌های مالی و گزارشات واحدهای تجاری است. در حالیکه امروزه نقش سرمایه‌های فکری در ایجاد ارزش برای شرکت‌ها و واحدهای تجاری بسیار بیشتر از نقشی است که سرمایه‌های مالی در واحدها ایفا می‌کنند در این میان، حرفه حسابداری و حسابداران نقش مهمی برای یافتن راههای مؤثر جهت کنترل و اندازه‌گیری و سنجش سرمایه‌های فکری به‌وسیله مدل‌ها و روش‌های ارزیابی این سرمایه‌ها بر عهده دارند. هدف از تحقیق حاضر بررسی عوامل تأثیرگذار بر افشای شاخص‌های سرمایه فکری در قالب چهار فرضیه است. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر کل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که در سال مالی 88 گزارش‌های سالانه خود را به‌صورت حساب‌رسی شده به سازمان بورس اوراق بهادار ارائه کرده‌اند، متغیرهای مستقل در پژوهش حاضر مشتمل بر جمع دارایی‌ها، نرخ سود ناخالص، نرخ حقوق صاحبان سهام و سن شرکت است و متغیرهای وابسته پژوهش نیز میزان شاخص‌های افشای سرمایه فکری است. با آزمون و بررسی فرضیات تحقیق مشخص شد که جمع دارایی‌ها و نرخ سود ناخالص بر افشای شاخص‌های سرمایه فکری تأثیر مثبت داشته‌اند ولی سن شرکت ونرخ حقوق صاحبان سهام بر افشای سرمایه فکری بی‌تأثیر هستند. همینطور مشخص شد میزان تأثیر متغیر سود ناخالص از میزان تأثیر متغیر جمع دارایی‌ها بیشتر بوده است.

کلیدواژه‌ها

شاخص‌های سرمایه‌های فکری؛ حقوق صاحبان سهام؛ اندازه دارایی‌ها؛ سود ناخالص؛ سن شرکت

مراجع

 

انواری رستمی ،علی اصغرو محمدرضا رستمی ، (1382 )، "ارزیابی مدل‌ها و روش‌های سنجش و ارزش‌گذاری سرمایه فکری شرکت‌ها" بررسی های حسابداری و حسابرس، ص 51-75

انواری رستمی، علی اصغر و حسن سراجی ، (1384)، "سنجش سرمایه فکری و بررسی رابطه میان سرمایه فکری و ارزش بازار سهام شرکت‌های بورس اوراق بهادار"، بررسی های حسابداری و حسابرسی، شماره 39، بهار، ص 49 -62

ستایش، محمدحسین و مصطفی کاظم نژاد ، (1388)، "روش‌های اندازه‌گیری و گزارشگری خارجی سرمایه فکری"، ماهنامه حسابدار، شماره 207، ص 58.

جعفری، مصطفی ، (1384)، "بازنگری مدل‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری"، یک رویکرد کلنگر، چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، تهران،

خاوندکار جلیل، احسان خاوندکار و افشین متقی ، (1388)، "سرمایه فکری، مدیریت"، توسعه و مدل‌های سنجش. چاپ دوم. انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.

زاهدی، سید محمد و فرشته لطفی زاده ، (1386)، "ابعاد و مدل‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری"، فصلنامه مطالعات مدیریت، شماره 55، سال پانزدهم، ص 64-39.

عباسی ،ابراهیم و امان گلدی صدقی ، (1389)، "بررسی تأثیر کارایی عناصر سرمایه فکری بر عملکرد مالی شرکت‌ها در بورس"، بررسی های حسابداری و حسابرسی، ص 57-74.

قلی­چلی ،بهروز، (1385 ) "تبین نقش سرمایه فکری و سرمایه اجتماعی در مزیت رقابتی )مطالعه موردی شرکت‌های ایران خودرو و پارس خودرو. رساله دکترای دانشگاه تربیت مدرس.

مجتهدزاده ،ویدا، (1382)، "نقش حسابداری مدیریت در انعکاس سرمایه فکری"، مجله حسابدار، ص 7-9 و 72-75.

مجتهد زاده ،ویدا، سید حسین علوی طبری و مهرناز مهدی زاده، (1389)، "رابطه سرمایه فکری(انسانی، مشتری و ساختاری) و عملکرد صنعت بیمه(از دیدگاه مدیران)"، بررسی های حسابداری و حسابرسی، ص 109-119.

مدهوشی ،مهردادو مهدی اصغرنژاد امیری ، (1388)، "سنجش سرمایه فکری و بررسی رابطه آن با بازده مالی شرکت‌ها"، فصلنامه برریهای حسابداری و حسابرسی، ص 101-116.

نمازی ،محمد و شهلا ابراهیمی ، "بررسی تأثیر سرمایه فکری بر عملکرد مالی جاری و آینده شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه شیراز.

ِویژه نامه نخستین کنفرانس بین‌المللی سرمایه فکری، (1388)، دانشکده تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان.

یزدانی ، حمیدرضا، (1385)، "بررسی روابط متقابل میان اجزای سرمایه فکری وتأثیر آن بر عملکرد شعب بانک ملت استان تهران"، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه تربیت مدرس.

 

Ahmad S. Z. ,(2010), "Supporting SMEs Internationalization: Impact of Government Export Assistance Programs on Export Performance".

Amir. e and Lev B. ,(1996),"Value-Relevance of Non-Financial Information: The Wireless Communication Industry'',Journal of Accounting and Economics,Vol. 22,No. 3,PP. 3-30

Appuhami R. ,(2007), "The Impact of Intellectual Capital on Investors’ Capital Gain on Shares: An empirical investigation in Thai Banking", Finance & insurance sector. Journal of Internet Banking and Commerce;12(1).

Bezhani, Ivoni,(2010)," Intellectual Capital Reporting at UK Universities ", Journal of Intellectual Capital,Vol. 11 No. 2, ,PP. 179-207

Brooking A. ,(1997),"Management of Intellectual Capital Long Range Planning," Journal of Intellectual Capital, 30(3),PP. 364-365.

Bontis N. ,(1998), Intellectual Capital: An Exploratory Study that Develops Measure and Models, Management Decision, 36,PP. 63-76

Bose S, Thomas K. ,(2007),"Applying the Balanced Scorecard for better Performance of Intellectual Capital" , Journal of Intellectual Capital;4 ,PP. 653-665.

Chen Goh P. ,(2005), "Intellectual capital performance of commercial banks in Malaysia", Journal of Intellectual Capital; 6(3),PP. 385-396.

Depoers F. ,(2000),"A Cost Benefit Study of Voluntary Disclosure: Some Empirical Evidence Frenche Listed Companies",The Europen Accounting Review, Vol. 9,No. 2,PP. 245-63

Edvinsson, L. and Malone, M. ,(1997), "Intellectual Capital: Realizing Your Company’s True Value by Finding Its Hidden Brainpower", New York: HarperCollins.

Firer. S, Stainbank, L,(2003), "Testing the Relationship between Intellectual Capital and a Company's Performance: Evidence South Africa", Meditari Accountancy Research, Vol. 11,PP. 25-44.

Kamath G. , Bharathi R. ,(2008),"Intellectual Capital and Corporate Performance in Indian Pharmaceutical Industry", Journal of Intellectual Capital; 9,PP. 684-704.

Macerinskienė, I. , Survilaite, S. ,(2011), "Company’s Value Added and its Intellectual Capital Coherence", Verslas: Teorija ir Praktika, No. 12(2).

Nimah Brennan and Brenda Connell,(2000),"Intellectual Capital: Current Issues and Policy Implication",Journal of Intellectual Capital,Vol. 1,PP. 206-218

Roos J. , Roos G. , Dragonetti N. (2008)," Edvinsson L. Intellectual Capital: Navigating the New Business Landscape", Macmillan Press Ltd. London;1997.

Sanchez – Cañizares S. M. et al. ,(2007), "Organizational Culture and Intellectual Capital: A New Model", Journal of Intellectual Capital, Vol. 8, No. 3, PP. 409 – 430.

Sinetar, M. ,(1985), "Entrepreneurs, Chaos and Creativity. Can creative People Really Survive Largecompany Structure?", Sloan Management Review, Vol. 26 No. 2, PP. 57-62.

Smith, R. and Sharif, N. ,(2007), "Understanding and Acquiring Technology Assets for Global Competition. " Technovation, 27,PP. 643-649.

Sonnier. M.,"Intellectual Capital Disclosure: High-Tech Versus Traditional",PP. 217-220

Talukdar, Abhijit,(2008), "What is IntellectualCapital? And Why it Should be Measured?", Available at WWW. ATTAINIX. COM.

Tovestiga G. Tulugurova E. ,(2007), "Intellectual Capital Practice and Performance in Russian enterprise". Journal of Intellectual Capital, 4, PP. 695-707.

Webber A. M,(2000),"New Math for a New Economy", Fast Company,Vol. 32,PP. 214

Williams, M. ,(2001), "Are Intellectual Capital Performance and Disclosure Practice Related?", Journal of Intellectual Capital,2(3),PP. 192-203.