بررسی عوامل مؤثر بر صادرات محصولات کشاورزی و بررسی بازارهای هدف این محصولات

اقتصاد مالی

مقاله 8، دوره 4، شماره 12، آذر 1389، صفحه 143-183   

نویسندگان

هادی محمدی¹؛ فرانک همتی²

¹استادیار دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

بخش کشاورزی یکی از بخشهای مهم اقتصادی است که بررسی ارتباط میان صادرات و رشد اقتصادی در این بخش از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این مطالعه با در نظر گرفتن عوامل مؤثر بر صادرات، تابع تقاضای صادرات محصولات خرما، سیب درختی و پسته، با استفاده از روش داده های پانل برآورد گردیده است. اطلاعات مورد استفاده، مربوط به دوره زمانی 1378 تا 1387 بوده و مقاطع به کار رفته در مدل، چهار کشور شریک عمده تجاری که وارد کننده این محصولات از ایران بوده اند، در نظر گرفته شده است. همچنین مزیت نسبی ایران در تولید این سه محصول با استفاده از شاخص های مزیت نسبی آشکار شده (RCA) و مزیت نسبی آشکار شده متقارن (RSCA) بررسی شده است. در نهایت با استفاده از سه شاخص (نسبت تمرکز(CR)، هیرشمن – هرفیندال (HHI) و شاخص تقاضای وارداتی) بازارهای هدف این سه محصول مورد بررسی قرار گرفته و کشورهایی به عنوان بازارهای جدید معرفی شده اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد که قیمتهای صادراتی اثر منفی و معنی دار و تولید ناخالص داخلی اثر مثبت و معنی داری بر تقاضای صادرات این سه محصول داشته است. بعلاوه ایران در طول این دوره در صادرات این سه محصول دارای مزیت نسبی بوده و نوع بازار هر سه محصول نیز از نوع انحصار چند جانبه بوده است. برای محصول پسته کشورهای دانمارک، ایرلند و نیوزلند و برای محصول خرما کشورهای اسپانیا، ایتالیا، مالی و تایلند و برای محصول سیب کشورهای ایتالیا، هلند، اسپانیا و بلژیک را می¬توان به عنوان بازارهای جدید صادراتی این محصولات در نظر گرفت.

کلیدواژه‌ها

تقاضای صادرات، داده های پانل، مزیت نسبی، بازارهای هدف طبقه بندی JEL: Q11؛ Q13؛ Q17

مراجع

 

1.           اشرف زاده، سیدحمیدرضا و مهرگان، نادر. (1387)،" اقتصادسنجی پانل دیتا"، مؤسسه تحقیقات تعاون دانشگاه تهران، ص16.

2.           انویه تکیه، لورنس. (1386)، مقایسه مزیت نسبی صادرات سیب ایران با کشورهای عمده صادرکننده این محصول، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، شماره58.

3.           پرمه، زورار. حسینی، میر عبداله. نبی زاده، احمد و محبی، حمیدرضا. (1388 )، ظرفیتهای صادراتی و بازارهای هدف زعفران ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره51.

4.           عزیزی، جعفر و یزدانی، سعید. (1385)، بررسی بازار صادراتی سیب ایران با تأکید بر اصل مزیت نسبی صادرات،  فصلنامه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره73.

5.           خلیلیان، صادق و فرهادی، علی. (1381)، بررسی عوامل مؤثر بر صادرات بخش کشاورزی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 39.

6.           حسینی المدنی، سید حسن. (1385)، "بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای صادرات محصولات کشاورزی ایران مطالعه موردی خرما، سیب درختی و مرکبات "، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.

7.           حسینی، میر عبداله. (1378)، ساختار بازار جهانی تولید و بازارهای صادراتی پسته ایران وتغییرات ساختاری آن، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، مؤسسه پژوهشهای برنامه ریزی و اقتصادکشاورزی، سال پنجم، شماره 18.

8.           حسینی، میرعبداله و پرمه، زورار. (1381)، مزیتهای نسبی، سیاست تجاری و چالشهای فراروی کشاورزی ایران، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، سال اول، شماره پنجم ششم.

9.           حسینی، میرعبداله و هومن، تقی. (1386)، مطالعه بازار جهانی خرما و بازارهای هدف خرمای صادراتی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، شماره57.

10.        عبادی، جعفر و شهیکی تاش، محمد نبی. (1383)، بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره31.

11.        مرتضایی، محمد. (1386)،"بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر صادرات پسته ایران طی برنامه های توسعه بعد از انقلاب اسلامی"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

12.        معاونت طرح و برنامه گمرک ایران، سالنامه آمار بازرگانی خارجی ج.ا.ایران (صادرات- واردات)، سالهای (1388 – 1378)، دفتر آمار خدمات ماشینی گمرک ج.ا.ایران، تهران.

13.        میرزایی، حسین. (1371)،"تجزیه و تحلیل اقتصاد سنجی عوامل مؤثر بر توسعه صادرات غیرنفتی"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

 

14.       Dass, S.R. (1991). “Economic aspects of India’s international trade in coffee”, Indian Journal of Agricultural Economics, Vol. 46, No. 2, pp. 142-151.

15.       Farris, P.L. (1971). “Export supply and demand for U.S cattle hides”, American Journal of Agricultural Economics, Vol. 33, No. 4, pp. 643-646.

16.       Goldstein, M. and Khan, M.S. (1985). “Income and price effect in foreign trade, and indebted country”, in Handbook of International Economics, Vol II:1041-1105, eds. R.W. Jones and P.B. Kenen, Elsevier Science Publishers B.V.

17.       Maddala, G. “Introduction to Econometrics”, New York: Macmillan, 1988.

18.       Pal, S. (1992). “Agricultural exports of India: issues of growth instability”, Indian Journal of Agricultural Economics, Vol. 47, No. 2, pp. 185-194.

19.       Warr, P.G. and Wollmer, F. (1996). “The demand for LDC exports of primary Commodities: the case of the Philippines”. Australian journal of Agricultural and Resource Economics, Vol. 40, No. 1, pp. 37-49.

20.       http: //www.Amar.org.ir.

21.       http: //www.fao stat.fao.org.

22.       http: //www.world bank.com.