مطالعه تطبیقی نظارت بر انتخابات پارلمان در ایران و انگلستان

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 8، دوره 4، شماره 11، خرداد 1390   

نویسندگان

سیدمحمد هاشمی¹؛ اعظم عدالت جو²

¹استاد دانشگاه آزاد دانشکده حقوق علوم و تحقیقات تهران

²دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

مطالعه¬ی تطبیقی نظام انتخاباتی، همواره زمینه¬ساز بهینه¬سازی قوانین مرتبط با انتخابات در ادبیات حقوق اساسی کشورهاست. در این خصوص پژوهش حاضر بر آن است نظارت بر انتخابات پارلمان بین دو کشور ایران وانگلستان را مورد بررسی قرار دهد. انتخابات یکی از اساسی¬ترین الزام¬ها و پیش شرط های مردم سالاری و مشروعیت نظام¬های نوین محسوب می شود. با وجود این صرف برگزاری انتخابات کمکی به پیشرفت دموکراسی نمی¬کند، مگر این که دیگر حقوق و آزادی¬های بنیادین دموکراسی به رسمیت شناخته شود. از این حیث نظارت بر انتخابات امری است که همگان بر ضرورت آن معترفند. فلسفه تعیین ناظر، اجرای صحیح قوانین و جلوگیری از دخالت¬های غیر قانونی مقامات اجرایی و سیاسی است. هدف اصلی حفظ سلامت انتخابات است و نظارت بی قید وشرط و بدون پاسخ¬گویی نمی¬تواند این مقصود را برآورده سازد. نظام حقوقی ایران مبتنی بر نظارت مضاعف است. شورای نگهبان مطابق اصل 99 قانون اساسی این نظارت را بر عهده دارد وسپس اعتبار نامه نمایندگان منتخب مورد بررسی و تصویب قرار می¬گیرد. در اصل مذکور از چگونگی این نظارت سخنی به میان نیامده است و این مساله موجب بروز برداشت¬های حقوقی متفاوت شده است. اعمال این نظارت به نحوی است که علاوه بر نظارت بر صحت انتخابات نوعی نظارت بر صحت انتخاب نیز از طرف مرجع ناظر به عمل می-آید که این مساله منشا عمده تنش¬های انتخاباتی بوده است. نظارت شورا استصوابی است و شامل کلیه¬ی مراحل انتخابات است و ناظرین منتخب شورا فاقد صلاحیت مستقل هستند در این خصوص تصمیمات نهایی شورا قطعی و لازم¬الاجرا است. در نظام انتخاباتی انگلستان ضمن توجه به تفاوت¬های بنیادین دو نظام حقوقی وسیاسی نهادی مشابه شورای نگهبان که به موجب قانون نظارت بر انتخابات به آن واگذار شده باشد وجود ندارد. شرایط عینی و فقدان شرایط مبهم و قابل تفسیر مساله¬ی تشخیص صلاحیت¬ها را قابل ارزیابی می¬سازد و تشخیص صلاحیت¬ها بیشتر حزبی است نظارت جنبه¬ی پیگیری و منوط به شکایت افراد است که از طریق دادگاه انتخاباتی مخصوص پیگیری می¬شود.

کلیدواژه‌ها

قانون انتخابات؛ پارلمان؛ انتخابات پارلمان؛ نظارت؛ انتخاب کننده؛ انتخاب شونده