خستگی شناختی و حل مسائل شناختی: آزمون الگوی اثر تعدیل‌کنندة خوش‌بینی گرایشی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 2، دوره 11، شماره 42، دی 1393، صفحه 135-145   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حسین زارع¹؛ علی خدایی²؛ امید شکری³

¹استاد دانشگاه پیام نور تهران

²دانشجوی دکتری دانشگاه پیام نور تهران

³استادیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

به منظور تعیین اثر تعدیل‌کنندة خوش¬بینی در رابطة بین خستگی شناختی و حل مسئله شناختی، آزمایشی طراحی و اجرا شد. ابتدا نسخة تجدید نظرشدة آزمون جهت¬گیری هدف (شیر، کارور و بریجز، 1994) بر روی 300 دانشجو اجرا شد. از بین افرادی که نمره¬های آنها در سازه خوش¬بینی 2± واحد انحراف استاندارد از میانگین نمره¬ها فاصله داشت، تعداد 40 دانشجو انتخاب و به طور تصادفی در چهار گروه 10 نفری تخصیص داده شدند. آزمایش دارای دو مرحله بود. در مرحله اول، آزمودنی¬های گروه کنترل با تکالیف افتراقی قابل کنترل و آزمودنی¬های گروه آزمایش با تکالیف افتراقی غیرقابل کنترل رو به‌رو شدند و در مرحله دوم، گروه¬ها در موقعیت حل مسئله، به تکلیف آناگرام پاسخ دادند. نتایج تحلیل واریانس دوراهه از معناداری اثر اصلی عامل گروه و عامل خوش¬بینی و از عدم معناداری کنش متقابل عوامل گروه و خوش¬بینی در پیش‎بینی نمره‎های حل مسئلة شناختی به طور تجربی حمایت کردند. عدم معناداری کنش متقابل عوامل گروه و خوش¬بینی نشان داد خوش‎بینی رابطة بین خستگی شناختی و حل مسائل شناختی را تعدیل نمی¬کند. این یافته¬ها ضمن تأکید بر توجه به نقش اصلی منابع تغییرپذیری خستگی شناختی و خوش¬بینی در پیش-بینی حل مسئله شناختی فراگیران نشان می¬دهند رابطة علّی بین خستگی شناختی و عملکرد حل مسئله تابعی از تغییر در عامل خوش¬بینی محسوب نمی¬شود.

کلیدواژه‌ها

الگوی خستگی شناختی؛ خوش‌بینی گرایشی؛ حل مسائل شناختی؛ الگوی اثرات تعدیل‌کننده