موقعیت های مرزی در فلسفه های اگزیستانس و نهج البلاغه

 پژوهشهای معرفت شناختی

مقاله 4، دوره 2، شماره 5، فروردین 1392، صفحه 56-70   

نویسندگان

مریم خردمند¹؛ نرگس نظرنژاد²

¹کارشناس ارشد فلسفه و کالم اسلامی از دانشگاه الزهرا)س(.

²استادیار گروه فلسفه و کالم اسالمی دانشگاه الزهرا )س(.

چکیده

مقاله حاضر در مقام پژوهشی مقایسه ای به بررسی کلامی-فلسفی دیدگاه اگزیستانسیالیسم و نهج البلاغه نسبت به موقعیت های استثنایی یا پیش آمدهای خاص زندگی انسان ها می پردازد. اگزیستانسیالیست ها از این پیش آمدها به موقعیت های مرزی تعبیر می کنند و آن را یکی از مبانی جنبش فکری خود می دانند و معتقدند که انسان به واسطه ی قرار گرفتن در این موقعیت ها، به شناخت راستین خود دست می یابد. نهج البلاغه از این موقعیت ها تحت عنوان آزمایش الاهی یاد می کند و آن ها را سنتی ثابت و لایتغیر از سوی خالق هستی می داند که منجر به شناساندن گوهر درون می شود. سرانجام این پژوهش بدان جا می انجامد که هردو اگزیستانسیالیسم و نهج البلاغه رخ دادن این گونه اوضاع و احوال را برای دست یابی به شناخت صحیح از خویشتن، امری ضروری می دانند. از دیگر مشترکات این دو نگرش آن است که بروز این اتفاقات را همگانی و گریزناپذیر درنظر می گیرند؛ اما نهج البلاغه که دربرگیرنده حکمت اسلامی است، بیش از اگزیستانسیالیسم، شمه ای توحیدی و غایتمند برای این موقعیت ها و شناخت حاصل از آن ها قایل است که در نهایت به تکامل دنیوی و اخروی انسان می انجامد.

کلیدواژه‌ها

اگزیستانسیالیسم؛ نهج البلاغه؛ موقعیت های مرزی؛ آزمایش الاهی