بررسی تطبیقی الگوی ساخت اسم و صفت مرکب در اشعار سپهری و اخوان‌ثالث

مطالعات نقد ادبی

مقاله 3، دوره 7، شماره 26، فروردین 1391، صفحه 51-79   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرزانه ثروت ثمرین¹؛ محمدمهدی اسماعیلی²

¹دانشآموخته مقطع کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

زبان فارسی از جمله زبانهایی است که بخش بسیار بزرگی از واژه¬های جدیدش را از طریق فرآیند ترکیب می¬سازد . هدف اصلی در این مقاله بررسی چگونگی ترکیب ( الگوی ساخت ) اسمها و صفات مرکب است . بدین منظور ابتدا بحث با تعریف واژه و انواع آن و تعریف مختصری از ترکیب آغاز می¬شود ، سپس انواع واژه¬های مرکب ( درون مرکز،برون مرکز،متوازن ) و توضیح هر یک از آنها که در کتاب اسم و صفت مرکب در زبان فارسی اثر علاءالدین طباطبایی ذکر شده ، بیان می¬شود. طباطبایی در کتاب خود برای هر¬یک از واژگان مرکب الگو¬های ساختی آورده است . در این مقاله بعد از ذکر هر¬یک از الگو¬ها، نمونه¬هایی که با بررسی اشعار سپهری و اخوان بدست آمده مطرح و در نهایت با هم مقایسه می¬شود . در بررسی¬ها نمونه¬هایی بدست آمد که الگوی ساخت آنها مطابق با الگوی ذکر شده ، نبود و همچنین تعدادی اسم مرکب که ترکیب آنها مغایر با تعاریف بود ، وجود داشت . در این مقاله علاوه بر ذکر این نمونه¬ها ، نتایج کلی که نشان دهندة میزان استفادة شاعران از انواع واژه¬های مرکب می¬ باشد و عواملی که موجب زیبایی اشعار این دو شاعر شده ، بیان می¬شود .

کلیدواژه‌ها

زبان؛ واژه؛ ترکیب؛ اخوان؛ سپهری