بررسی رابطه‏ی فرهنگ‏شناسی وزارت با اوج و فرود متون ادبی با تکیه برحکایتی از مثنوی

مطالعات نقد ادبی

مقاله 5، دوره 7، شماره 26، فروردین 1391، صفحه 102-127   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ملوک محمودی¹؛ مجید سرمدی²

¹دانش آموخته ی مقطع کارشناسی ارشد ادبیات فارسی پیام نور، تهران مرکز واحد استان البرز

²عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور، تهران مرکز واحد استان البرز

چکیده

بین پاره‏ای از متون ادبی و سیاست پیوندی وجود دارد که انکارناپذیر است. این دو بر هم تأثیر و تأثر دارند. نفوذ کلام می‎تواند خربنده‎ای‌ را دگرگون کرده، چنان همّتی به او بخشد که به حکومت برسد؛ سیاست هم می‎تواند با بی‎توجّهی به هویّت ملّی قوم خود و شیفتگی در برابر قومی دیگر، زبان نیاکانش را در وادی خاموشان مدفون سازد و یا در گسترش آن بکوشد. گاه در برش‎هایی از زمان این مهم، نقش پررنگ‎تری دارد. این دوگونه حالت در زمان محمود غزنوی رخ می‎دهد که بازتاب نهاد وزارت است. در مقاطع مختلف وزرا با راه‎کارهای گوناگون از جمله تشویق علما و شاعران، تأسیس کتابخانه و مراکز علمی- فرهنگی به گسترش زبان کمک می‎کردند. بدین‎منظور صله‎بخشی به شاعران رسمی متداول بود که هم آوازه‎طلبی خود را سیراب می‎کردند و هم به ادبیات رونق می‎بخشیدند. پوسته‎ی ظاهری یکی از حکایات مثنوی برخورد متفاوت دو وزیر با شاعران است. در این پژوهش سعی می‎شود ضمن تحلیل حکایت مثنوی به بخشی از بازتاب عمل‎کرد وزرا در فرهنگ و زبان فارسی پرداخته‌شود.

کلیدواژه‌ها

وزرا؛ گسترش زبان؛ مثنوی؛ مولوی؛ وزیر