دو خورشید در یک آسمان ، سنجش اندرزهای فردوسی در شاهنامه و سعدی در بوستان

مطالعات نقد ادبی

مقاله 1، دوره 5، شماره 20، آذر 1389، صفحه 1-29   

نویسندگان

محمدعلی گذشتی¹؛ حمیدرضا اردستانی رستمی²

¹دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

²دانش آموخته مقطع دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

فردوسی بزرگترین شاعر حماسه سرای ایران است که شعر او نه تنها مورد تقلید حماسه سرایان پس از او، بلکه معلمانِ اخلاق، نظیر سعدی شیرازی نیز قرار گرفته است؛ بنابراین می توان گفت که افزون بر ویژگی های حماسی، خصیصه هایی تعلیمی نیز در این اثر نهفته است که شاهنامه را در میان متون ادب فارسی شاخص ساخته و همین امر باعث شده که یکی از بزرگترین شاعرانِ فارسی گوی؛ یعنی سعدی، در بوستان از او تأثیر پذیرد. اگر بر آن باشیم که در ادب فارسی، متنی شبیه به شاهنامه از جهت توجه به پند و اندرز بیابیم، احتمالاً جز بوستان سعدی را بدان نزدیک نخواهیم یافت. با انجام سنجش میانِ سخنانِ آمیخته به پند و اندرز فردوسی و سعدی، در می یابیم که مضامینِ مشترکِ بسیاری میانِ این دو شاعر استاد وجود دارد که آنان را به هم پیوند می دهد. نگارنده در این مجال تلاش دارد که پس از ارائه تاریخچة کوتاهی دربارة شعرپندی – حکمی در ادب فارسی، با بیانِ شواهدی از شاهنامه و بوستان، قرابت زبانی، ادبی و مضامینِ مشترک میانِ دو سخنور را آشکار سازد.