زایش اسطوره‌ای نو در اودیسة هومر از اسطوره‌ای کهن

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 7، شماره 24، مهر 1390، صفحه 183-200   

نویسندگان

علیرضا مظفری¹؛ محمدنبی تولایی²

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه

²استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه

چکیده

هومر در حماسة اودیسه به روایت ماجراهای قهرمان جنگ تروا یعنی اولیس و حکایت سرگشتگی‌های او به هنگام بازگشت از آن نبرد به سوی زادگاهش، پرداخته است. در این روایت آنچه بیشتر نظر خواننده را به خود جلب می‌کند، حمایت‌های بی‌دریغ آتنا از اولیس است. علت اساسی این همه حمایت آتنا از اولیس چیست؟ برای دست‌یابی به علل حمایت‌های آن زن ایزد از اولیس، می‌توان چندین احتمال را طرح کرد. در این گفتار نخست به علت‌یابی اسطوره‌شناختی و سپس به طرح علل فلسفی پرداخته‌ایم. از منظر نخست، با همانندی‌هایی که میان آتنا و پنلوپ، همسر اولیس، و خود اولیس با هفائیستوس ایزد آتش زمینی حاکم است، می‌توان چنین تصور کرد که آتنا با حمایت از اولیس نمودگار زمینی هفائیستوس می‌خواهد وفاداری و دلدادگی خود را به هفائیستوس برساند. از منظر دوم، با عنایت به اینکه آتنا برای مردم یونان، ایزد عقل و دانایی است و اولیس نیز همواره به خردمندی توصیف وستایش شده است؛ می‌توان چنان پنداشت که حمایت آتنا از اولیس ، نمودِ روایی حمایت و تأیید عقل کل و آسمانی از عقل زمینی و جزوی بشری باشد.

کلیدواژه‌ها

آتنا؛ اولیس؛ هومر؛ اودیسه؛ هفائیستوس

مراجع

کتابنامه

آیدنلو، سجاد. 1387. «جام فریدون» فصلنامة پاژ. س 1. ش 4.

اشمیت. ژوئل. 1387. فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمة شهلا برادران‌خسروشاهی. چ 2. تهران: فرهنگ معاصر- روزبهان.

الیاده. میرچا. 1365. مقدمه بر فلسفه‌ای از تاریخ. ترجمة بهمن سرکارتی. چ 1. تبریز: نیما.

بلک. جرمی و گرین.آنتونی. 1383. فرهنگنامه خدایان، دیوان و نمادهای بین‌النهرین باستان. ترجمة پیمان متین. چ 1. تهران: امیرکبیر.

پین سنت. جان. 1387. اساطیر یونان. ترجمة باجلان فرخی. چ 2. تهران: اساطیر.

ژیران، فلیکس. 1382. اساطیر یونان. ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چ1. تهران: کاروان .

سرکاراتی. بهمن. 1385. سایه‌های شکار شده. چ 2. تهران: طهوری.

شیخ محمود شبستری. 1381. گلشن راز. با تصحیح، پیشگفتار و توضیحات حسین الهی قمشه‌ای. چ 4. تهران: علمی و فرهنگی.

صفا. ذبیح الله. 1366. تاریخ ادبیات در ایران. ج5. چ 3. تهران: فردوس.

گریمال. پیر. 1378. فرهنگ اساطیر یونان و رم. ترجمة احمد بهمنش. چ 4. تهران: امیرکبیر.

مظفری. علیرضا. 1385. «بررسی تطبیقی عناصر اساطیری روایت بیژن و منیژه». شاهنامه‌پژوهی. چ 1. زیر نظر محمدرضا راشد محصل.

هومر. 1371. اودیسه. ترجمة سعید نفیسی. چ9. تهران: علمی و فرهنگی.

ــــ . 1372. ایلیاد. ترجمة سعید نفیسی. چ 9. تهران: علمی و فرهنگی.

منابع انگلیسی

J.E .Cirlot. 1962 .A Dictionary of Symbols. Translated from the Spanish by Jack Sage. Foreword by Herbert Read. New york: Philosophical Library.

M.H .Abrams. 1987. (General Editor) The Norton Anthology of English literature. New York: Norton company, Inc.

Mircea Eliade. 1993. The Encyclopedia of Religion. Vol.5. New York: Macmillan Library Reference.