سیر آفاق در مشرب متصوفه

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 6، شماره 19، تیر 1389، صفحه 105-122   

نویسندگان

لیلا هاشمیان¹؛ میثم احمدی²

¹استادیار دانشگاه بوعلی سین

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

تصوف، افزون بر تثبیت گفتمانی فراگیر در جامعه، رفتارهای اجتماعی خاصی را با خود به همراه داشت. یکی از این رفتارها سفر بود که نقش و کارکرد مهمی در میان صوفیان پیدا کرده بود. سفر که از آن با اصطلاح سیر آفاق (در مقابل سیر انفس) یاد می شود، در پندار نهانگرایان مسلمان و در نگاه نخست، بر گرفته از قرآن وحدیث بود که با انگیزه‌هایی مانند تبلیغ، زیارت، کسب علم، ریاضت و ... انجام می‌شد.
در بینشی ژرف‌تر، ساختار کهن و اساطیری این آیین و جنبة نمادین و کهن‌الگویی آن آشکار می‌گردد. همچنین جنبه‌های سیاسی این سفرها نیز از موارد قابل توجه است که گاهی حتی زمینة بروز انقلاب‌ها و برخی جریان‌های اجتماعی را فراهم نموده است.
مقالة پیش‌رو، تلاشی است برای نمایاندن وجوه گوناگون سیر آفاق در میان صوفیان و تبیین و توضیح انواع سفرها.

کلیدواژه‌ها

سفر؛ سیر آفاق؛ سیر انفس؛ تصوف؛ عارف

مراجع