فلز و قداست آن در اساطیر ملی و متون دینی

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 6، شماره 18، فروردین 1389، صفحه 111-126   

نویسندگان

ناصر نیکوبخت¹؛ هیبتاالله اکبری گندمانی²؛ علیرضا محمدی کلهسر²

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و گیلان

چکیده

در اساطیر ایران، فلز قداست و اهمیت بسیاری دارد. پیشینیان، این گوهر را با آسمان پیوند داده و برای آن اصلی آسمانی قائل شده‌اند؛ چنانکه گاه دیوارة آسمان را نیز از جنس فلز پنداشته‌اند. فلز به دلیل برخورداری از این پیشینه، عنصری اهریمن‌ستیز است. در نمونه‌هایی از اساطیر و داستان‌واره‌های ایرانی، فلز همچون وسیله‌ای برای به بندکشیدن و یا کشتن نیروهای اهریمنی و پلشتی به کار رفته است. از این‌رو، فلز همواره با جاودانگی و بی‌مرگی نیز پیوند داشته است؛ چنانکه در حوادث پایان جهان، این عنصر، آفرینش اورمزد را از اهریمن و جلوه‌های او پاک می‌کند و با نابود کردن اهریمن و مرگ، با جاودانگی پیوند می‌یابد.
در این مقاله، پس از بررسی قداست و تأثیر و کارکرد فلز از جنبه‌ها و لایه‌های گوناگون، سعی شده است پیوندهای معنایی و اسطوره‌ای این گوهر، تا حد امکان آشکار شود.

کلیدواژه‌ها

قداست فلز؛ فلز و جاودانگی؛ اساطیر ملی؛ اساطیر دینی؛ جاودانگی آسمان

مراجع