انفصال و شمیم وصال در آیینة شعر صوفی عصر عثمانی و مملوکی

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 5، دوره 5، شماره 17، دی 1388، صفحه 66-85   

نویسندگان

روح االله صیادی نژاد¹؛ مریم آقاجانی²

¹استادیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه کاشان

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات عرب دانشگاه کاشان

چکیده

تصوف، یکی از راههایی است که امکان تحقق معنوی سلوک را برای میلیون‌ها نفر از پیروان قرآن فراهم می‌کند. نگارنده در این مقاله ابتدا به پیدایش تصوف و سیر تاریخی و نمود آن در شعر پرداخته است و از آنجا که پدیدۀ تصوف از بارزترین پدیده‌هایی است که عصر مملوکی در طول حیات خود تجربه کرد، در ادامه به دلایل گرایش به تصوف در این عصر می‌پردازد تا برای خواننده مشخص شود که چرا و چگونه گروهی از شاعرانِ این دوره به صوفی‌گری رو آوردند و چه زمینه‌های اجتماعی، دینی و روانی باعث این امر شده بود. آنچه محوریت موضوع این مقاله را تشکیل می‌دهد، دو مفهوم انفصال و وصال (وحدت وجود) از زاویة علاقه میان خدا و انسان است. در این رهگذر شاعر چه با بیان روشن و چه با پوشیده‌گویی، می‌کوشد تا از هر چه غیرخداست، منفصل شود. در این میان بحثی چون حقیقت محمدی(ص) مطرح می‌شود که در ذیل مفهوم انفصال قرار می‌گیرد؛ و این‌گونه برداشت می‌شود که در شعر صوفی، پیامبر(ص) واسطه‌ای برای این اتصال نورانی است.

کلیدواژه‌ها

شعر صوفی؛ عصر عثمانی؛ عصر‌ مملوکی؛ انفصال؛ وصال

مراجع