از حال تا قال

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 5، شماره 17، دی 1388، صفحه 96-112   

نویسنده

فرشید وزیله

مربی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد صحنه

چکیده

پرداختن به زبان زیبا و گیرای آثار صوفیانه مستلزم آگاهی از سیر تکوینی این آثار و روند به قال درآمدن احوال آنهاست. به این معنی که آنها از چه زمانی مسائل و احوال عمیق عاطفی و روحانی خود را بیان کرده و آن را به عرصة ذوق، شعر، خیال و سرانجام به کتابت درآورده‌اند. به بیان بهتر، در بررسی ادبیات تصوف ابتدا با تأثرات حالی از اشعار غیرعرفانی، ساده و قابل حفظ روبه‌روییم که بیشتر در مجالس سماع صوفیه روی می‌دهد و این تأثرات کم‌کم به سماع با اشعاری که مفاهیم مبهم و غیرصریح، که نیاز به تأویلات رمزگرایانه عرفانی دارد، می‌انجامد. در ادامة این روند، تجربه‌های شعرعرفانی فارسی صورت گرفته است و در گام‌های بعدی، عرفا به دلایلی همچون تربیت مریدان، ثبت و ضبط احوال و افکار خود، حفظ مکتب و طریقة شیخ و مسائلی اینچنین، اشعاری سروده و یا به تألیف و تصنیف رو آورده‌اند.

کلیدواژه‌ها

صوفیه؛ حال؛ قال؛ شعر؛ تألیف

مراجع