رمز و رمزگرایی با تکیه بر ادبیات منظوم عرفانی

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 7، دوره 5، شماره 16، مهر 1388، صفحه 104-125   

نویسندگان

محمدرضا نصر اصفهانی¹؛ حافظ حاتمی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

تلاش برای بیان تعریفی مستقل از رمز و تبیین آن به عنوان تصویری خیالی جدای از دیگر صور خیال، برای هر پژوهشگر آثار ادبی و عرفانی بایسته و شایسته است. از سوی دیگر، طرح این موضوع نیز برجسته و با اهمیت است که رمز در عین رابطة بسیار فشرده با کنایه، استعارة مصرّحه، تمثیل رمزی، اضافة سمبلیک، کهن‌الگو، تشبیه تمثیل و نوع ادبی فابل، تصویری جدای از اینهاست. لزوم توجّه شعرا و نویسندگان به رمز، تاریخچه و انواع آن، اشاره به رمز و اشتقاق آن در دیگر زبان‌ها و اشاره‌ای کوتاه به رمز در گونه‌های ادب حماسی، غنایی، انتقادی و سیاسی و فرهنگی به عنوان مدخلی برای ورود به رمزعرفانی، موضوعاتی هستند که این مقاله در پی تفسیر و تبیین آنها است.
کوتاه سخن آنکه در این پژوهش تلاش بر این است که سیر گذر نمادهای شناخته شدة عرفانی نامی، هرچند کوتاه و مختصر، بیشتر بررسی و به آن توجه شود و بنابراین، پژوهش پیش رو، بر یک یا دو عارف خاص متمرکز نیست.

کلیدواژه‌ها

رمز؛ رمزگرایی؛ گونه‌های رمز؛ رمز عرفانی و رمزگشایی عرفانی

مراجع