نگاهی به خاطره‌نویسی و مقایسة آن با زندگی‌نامه و سفرنامه

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 3، دوره 3، شماره 8، مهر 1386، صفحه 44-60   

نویسنده

محمدرضا ایروانی

کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی ـ دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

تحقیق و پژوهش دربارة خاطره‌نویسی ‌و خاطره‌نگاشته‌ها، از نظر ویژگی‌های ادبی در این آثار، به معیارهای ادب شناختی در ادبیات تاریخی مربوط می‌شود.
زبان و آرایه‌های ادبی در خاطره‌نگاشته‌ها، آنها را به سمت یک اثر ادبی سوق می‌دهد. ازسوی دیگر، خاطرات یکی از منابع کشف حقایق تاریخی است؛ یعنی ویژگی‌های ادبی و تاریخی را با هم دارد. از این رو، خاطره‌نویسی، گونة مستقلی از ادبیات تاریخی به‌شمار می‌آید که باعث تقویت و گسترش انواع ادبی در زبان فارسی شده است. رابطة زندگی‌نامه و خاطره‌نگاشته و همچنین رابطة سفرنامه و خاطره‌نگاشته، رابطة عموم و خصوص است. در ادبیات فارسی اگر نویسندة خاطرات و زندگی‌نامه‌ها ذوق ادبی داشته باشد، اثر او به صورت یک نوع ادبی مستقل درمی‌آید که شایستة توجه است، مانند کتاب شرح زندگی من اثر عبداللّه مستوفی. بیشتر خاطره‌نگاشته‌ها به زبانی ساده، روان و تا حدودی خودمانی و نزدیک به زبان محاوره نوشته شده‌اند. متأسفانه هیچ‌گونه قانون و معیار و چارچوب معینی برای نگارش خاطرات وجود ندارد و این مسأله کار سنجش و ارزیابی آنها را مشکل کرده است.

کلیدواژه‌ها

خاطره‌نویسی؛ زندگی‌نامه‌نویسی؛ سفرنامه؛ ادبیات معاصر؛ ادبیات تاریخی