نفس و بدن در تفکر اسلامی

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 4، دوره 3، شماره 7، تیر 1386، صفحه 48-71   

نویسنده

مرتضی شجاری

استادیار دانشکده تربیت معلم دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران جنوب

چکیده

از آنجا که بنا بر حدیثی مشهور خودشناسی راهی برای خداشناسی است، فیلسوفان و عارفان مسلمان همواره به بحث نفس یا روح انسان و رابطة آن با بدن، توجه ویژه‌ای داشته‌اند. ابن سینا نفس را جوهری مجرد و قائم به ذات می‌داند که در بدن انسان و در جسم دیگری منطبع نیست، بلکه مفارق از همه مواد و اجسام است. اما این جوهر مجرد تعلق و اختصاص به بدن انسان ـ مادام که این بدن زنده باشد ـ دارد. از دیدگاه ابن عربی، صفت «تدبیر» برای روح ناشی از ارتباط ذاتی بین روح‌ها و بدن‌ها و تابعی از ارتباط حق با مخلوقات است. بدن محلی است که روح، آثار خود را در آن پدیدار می‌سازد. ملاصدرا با بهره‌گیری از حرکت جوهری، ثنویت انسان از دو جوهر نفس و بدن را انکار کرده، نفس را حادث از بدن و بدن را مرتبه‌ای از نفس می‌داند.

کلیدواژه‌ها

نفس؛ بدن؛ تدبیر؛ تجرد؛ حرکت جوهری

مراجع