کاوش در مجاز عقلی

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 5، دوره 2، شماره 3، تیر 1385، صفحه 95-115   

نویسنده

محمدرضا نجاریان

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد یزد

چکیده

در این گفتار ضمن بیان انواع مجاز، تعریفی جامع و مانع از مجاز عقلی ارائه و به علت نامگذاری، قرینه و علاقه‌های آن، اشاره شده است. سپس به جایگاه مجاز عقلی در علوم مختلفی چون معانی، بیان، کلام، زبان‌شناسی، تفسیر، فلسفه و نیز اینکه منظور از عقل، کدام عقل است، پرداخته و در این میان نظرات بزرگانی چون سکاکی، خطیب قزوینی، جرجانی، زمخشری، فخررازی، دکتر بدوی طبانه، دکتر شفیعی و دکتر کزازی مطرح شده است. در ادامه مباحثی از جمله نسبت در مجاز عقلی، اقسام این مجاز و نشانه برونی و درونی آن تبیین و در پایان نیز به بیان ایراد به تعریف سکاکی اشاره و سپس اعتراضات تفتازانی در رد مذهب سکاکی تحلیل شده است.
برای تبیین بیشتر مجاز عقلی، شواهدی از قرآن و نهج‌البلاغه و متون فارسی و عربی، گفتار ما را مزین کرده است.

کلیدواژه‌ها

اسناد مجازی؛ مجاز لغوی؛ علاقه؛ مسندالیه؛ مسند

مراجع