پیش‌بینی رفتارهای خودشکن توسط جهت‌گیری هدف: نقش واسطه‌گری احساسات شرم و گناه

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 7، دوره 11، شماره 41، مهر 1393، صفحه 83-103   

نویسندگان

زهره محمدی¹؛ بهرام جوکار²؛ مسعود حسین چاری³

¹دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز

²دانشیار دانشگاه شیراز

³دانشیار دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر در چهارچوب یک مدل علّی، پیش‌آیندهای رفتارهای خودشکن را بررسی کرد. در این مدل، انواع جهت‌گیری هدف به عنوان متغیرهای برون‌زا، احساسات شرم و گناه متغیرهای واسطه‌ای و رفتارهای خودشکن متغیر درون‌زا بودند. شرکت‌کنندگان پژوهش 430 دانشجوی (286 زن، 144 مرد) دانشگاه شیراز بودند که به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند و به پرسشنامه‌ها‌ی هدف پیشرفت (الیوت و مک‌گریگور، 2001)، مقیاس گرایش به شرم و گناه (کوهن، وودلف، پنتر و اینسکو، 2011) و مقیاس رفتار و شناخت خودشکن (کانینگهام، 2007) پاسخ دادند. مدل پیشنهادی پژوهش با استفاده از تحلیل مسیر آزمون شد و برای معنا‌داری اثرات غیرمستقیم متغیرهای رابطه‎ای، روش نمونه‌برداری‌های مکرر خودراه‌انداز به‌کار رفت. یافته‌ها نشان داد جهت‌گیری‌ تسلط گرایشی، هم به‌طور مستقیم و هم با واسطه‌گری احساسات شرم و گناه، پیش‌بینی‌کننده‌ منفی معنادار رفتارهای خودشکن است. اما تسلط اجتنابی تنها به شیوه‌ مستقیم و مثبت، رفتارهای خودشکن را پیش‌بینی می‌کند. عملکرد گرایشی پیش‌بینی‌کننده‌ منفی مستقیم و عملکرد اجتنابی پیش‌بینی‌کننده‌ منفی غیرمستقیم رفتارهای خودشکن است. نتایج بر مبنای نقش واسطه‌ای احساسات شرم و گناه مورد بحث قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

رفتار خودشکن؛ جهت‌گیری هدف؛ احساس شرم؛ احساس گناه؛ دانشجو