رمزگشایی آیین قربانی در اسطوره، عرفان و فرهنگ

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 1، دوره 11، شماره 38، خرداد 1394، صفحه 11-40   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسنده

نجیمه آزادی ده عباسی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

بین اسطوره، عرفان، و فرهنگ همواره پیوندها و اشتراکاتی گسترده وجود داشته است. آیین قربانی کردن که قدمتی به درازای حیات بشریت دارد، یکی از این اشتراکات است. در پژوهش حاضر، این آیین نمادین در سه سطح اسطوره‌ای، عرفانی و فرهنگی بررسی و رمزگشایی شده است. اصل تطابق ادیان، قربانی کردن انسان یا حیوان، آمیخته شدن خرافات با این آیین مقدس، داستان ذبح اسماعیل و نظرات قاطع قرآن کریم درباره این آیین از جمله موضوعات دیگری است که در پژوهش حاضر به آنها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

آیین قربانی کردن؛ سمبل؛ عرفان؛ دین؛ فرهنگ

مراجع

قرآن کریم.

آشتیانی، سید‌جلال‌الدین. 1365. شرح مقدمه قیصری در عرفان اسلامی بر فصوص‌الحکم شیخاکبر محی‌الدین ابن عربی. تهران: مرکز نشر دفتر تبلیغات اسلامی.

ابن اثیر، عزالدین. 1370.تاریخ کامل. ترجمۀ محمد‌حسین روحانی. تهران: اساطیر.

ابن عربی، شیخ اکبر محی‌الدین. 1389.فصوص‌الحکم. درآمد و برگردان و توضیح و تحلیل محمد‌علی موحد. تهران: نوروز.

حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد. 1379.دیوان. به‌‌کوشش حسین اعرابی. تهران: مرکز فرهنگی مکتب‌پناه.

پریستلی، جی، بی. 1391. سیری در ادبیات غرب. ترجمة ابراهیمیونسی. چ6. تهران: امیرکبیر.

تیواری، کدارنات. 1378. دین‌شناسی تطبیقی. ترجمة سید‌ابوطالب فنایی و محمد ابراهیمیان. تهران: محسن.

ژنده‌پیل، احمد‌بن ابوالحسن.1368. منتخب سراج‌الزائرین. تصحیح و توضیح علی فاضل. مشهد: موسسه چاپ و انشارات آستان قدس رضوی.

دهخدا، علی‌اکبر. 1373. لغت‌نامه. چاپ اول از دوره جدید. تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

رضی، هاشم.1381.آیین مهر: تاریخ آیین راز‌آمیز میترایی در شرق و غرب از آغاز تا امروز. تهران: بهجت.

شعیب، شیخ‌محمد. 1379. مرآت‌الاولیاء. تصحیح و تحشیه و تعلیقات غلام ناصر‌مروت. اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.

طبرسی، شیخ‌ابوعلی الفضل‌بن الحسن. 1380. تفسیر جامع‌البیان. ترجمة، تحقیق و نگارش علی کرمی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.

طیب، مهدی. 1380. مصباح‌الهدی: در نگرش و روش عرفانی اهل محبت و ولا. تهران: سفینه.

فرشید‌ورد، خسرو. 1373. درباره ادبیات و نقد ادبی. تهران: امیرکبیر.

مصطفوی، علی‌اصغر.1369. اسطوره قربانی. تهران: بامداد.

مولوی بلخی،جلال‌الدین محمد. 1382. مثنوی معنوی. شرح جامع کریم زمانی. تهران: اطلاعات.

میرخواند، محمد‌بن خاوند‌شاه‌بن محمود.1380. تاریخروضة‌الصفا فیسیرة‌الانبیاء و الملوک و الخلفاء. تصحیح و تحشیه جمشید کیان‌فر. تهران: اساطیر.

میرنیا، سیدعلی. 1369. فرهنگ مردم: فولکلور ایران. تهران: پارسا.

یونگ، کارل گوستاو. 1370. روان‌شناسی و دین. ترجمة محمد‌حسین سروری. تهران: سخن.

مجلسی، محمد‌باقر. 1388. تحفه آثار: تلخیص و ترجمة بحار‌الانوار. چ 3. تهران: نیستان،به کوشش مؤسسه فرهنگی شمس‌الضحی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Refrences

The holy Quran

A'rābi, Hossein. (2000/1379SH) . Divān-e Hāfez. Tehran: Markaz- e Farhanghi-ye Maktab Panāh.

Āshtiyāni, Seyyed Jalāl-oddin.(1986/1365SH). Sharh-e moghadameh-ye Qeiasari dar erfān-e slāmi bar Fosous-ol-Hekam-e Sheikh Akbar Mohiyeddin ibn 'Arabi .1st ed. Tehran. Markaz-e Nashr-e Daftar-e Tablighāt-e Eslāmi.

Dehkhodā, Ali Akbar. (1994/1373SH). Loghat nāmeh . 1^st ed. New period. Tehran: Institute of Tehran University Publications and Printing.

Farshidvard, Khosrow. (1994/1373SH). Darbāreh-ye adabiyāt o naqd-e adabi. Tehran: Amirkabir.

Gowharin, Sādegh. (2009/1388SH). Sharh-e Estelāhāt-e Tasavvof. Tehran: Zavvār.

Ibn 'Arabi, Sheikh Akbar Mohiyeddin. (2010/1389SH). Fosous-ol -Hekam. Introduction, translation and explanation by Mohammad 'Ali Movahhed. Tehran: Nourouz.

Ibn Asir, Ezzeddin. (1991/1370SH). Tarikh-e kāmel. Tr. by Mohammad Hossein Rouhāni. Tehran: Asātir.

Jung, Carl Gustav. (1991/1370SH). Ravānshenāsi va din. Tr .by Dr. Mohammad Hossein Sarvari. Tehran: Sokhan.

Khātami, Ahmad. (2007/1386SH). Farhang Nāmeh-ye Mozou'i-ye Quran-e Karim. 4ͭ ͪ ed. Tehran: Daftar- e Nashr-e Farhangh-e Eslāmi.

Majlesi, Mohammad Bāgher Mohammad Taqi. (2001/1380SH). Tohfeh-ye āsār. (Summarization & translation of Bahār-ol Anvār). 3^rd ed. With the effort of Mo'sseseh-ye Farhangi-ye Shams-ol Zohā. Tehran: Neyestān.

Mir Khānd, Mohammad Ibn Khāvand shāh ibn Mahmoud. (2002/1381SH). Tarikh-e Rozat-oal Safā fi sirat-ol Anbiyā' val-molouk val-kholafā. Edited & explained by Jamshid kiyānfar.Tehran: Asātir.

Mirniyā, Seyyed 'Ali . (1990/1369SH). Farhangh-e mardom: folkolor-e Iran. Tehran: Pārsa.

Mostafavi, 'Ali Asghar. (1990/1369SH). Ostoureh-ye Ghorbāni. Tehran: Bāmdād.

Pristley, John Boynton. (2012/1391SH). Seyri dar adabiyāt-e gharb(Literature And Western Man). Tr. by Ebrāhim-e Younesi. 6^th ed. Tehran. Amirkabir.

Razi, Hāshem.(2002/1381SH). Aein-e Mehr: Tārikh-e āein-e rāz-āmiz-e Mitrāei dar shargh o gharb az āghāz tā emrouz. Tehran: Bahjat.

Sepehr, Mohamad Taghi Lesan-ol Molk. (2001/1380SH) .Nasekh-ol Tavārikh. With the effort of Jamshid Kiyānfar. Tehran: Asātir.

Sho'aib, Sheikh Mohammad . (2000/1379SH). Mer'āt-ol Owliyā'. Edition & explanation by Dr. Gholam Nāser Morovvat. 1^st ed. Eslam Ābād: Enteshārāt-e Markaz-e Tahghighāt-e Farsi Iran o Pakistan.

Tabarsi, Sheikh Abou 'Ali Alfazl ibn Al-Hasan. (2001/1380SH). Tafsir-e jāme'-ol Bayān. Translation, research and writing by Hojjat-ol Eslām 'Ali Karami. Tehran: Vezārat-e Farhang o Ershād-e Eslāmi. Sāzmān-e Chāp o Enteshārāt.

Tayyeb, Mehdi. (2001/1380SH). Mesbāh-ol Hodā: Dar Negaresh va Ravesh-e 'Erfāni-ye Ahl-e Mohabbat va Valā. Tehran: Safineh.

The holy Quran. (2005/1384SH). Handwriting of Osmān Tāhā. Tr. by Elāhi Ghomshehei. 1^st ed. Tehran: Ofoq-e Fardā.

Tiwari, Kedar Nath.(1999/1378SH). Din shenāsi-ye Tatbighi(Comparative Religion). Tr. by Seyyed Aboutāleb Fana'ei & Mohammad Ebrāhimiyān. Tehran: Mohsen.

Zamāni, Karim. (2003/1382SH). sharh-e Jāme'-e Masnavi-ye ma'navi. Tehran: Ettelā'āt.

Zhendeh pil, Ahmad ibn Abolhasan. (1989/1368SH). Montakhab-e Serāj-ol sā'erin. Edited & explained by 'Ali Fāzel. Mashhad: Āstan-e Ghods-e Razavi. mo'sseseh-ye Chāp o Enteshārāt