امکان سنجی وقوع سیل در حوضه آبخیز لیلان چای (مراغه) به روش CN

جغرافیای طبیعی

مقاله 2، دوره 7، شماره 25، آبان 1393، صفحه 13-26   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا ثروتی^{* 1}؛ اکبر رستمی²؛ فاطمه خدادادی²

¹استاد گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه شهید بهشتی

²کارشناسی ارشد، ژئومورفولوژی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

سیل یکی از پدیده های موجود در طبیعت بوده که از دیر باز، بشر شاهد وقوع آن می باشد. در ایران به دلیل وسعت زیاد، اقلیم های متعدد، تراکم زمانی و مکانی بارشها در اکثر حوضه های آبخیز، همه ساله شاهد سیلابهای عظیمی می باشیم. در این پژوهش به برآورد ضریب رواناب و حداکثر دبی سیل، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیلخیزی، پهنه بندی مناطق براساس شدت پتانسیل سیلخیزی در حوضه آبخیز لیلان چای با استفاده از روش شماره منحنی CN پرداخته شد. برای این منظور ابتدا دادهها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار وضعیت اقلیم منقهه، تصاویر ماهوارهای جمعآوری و GIS شد. با تلفیق این دادهها و اطلاعات، براساس روش SCS ، نهشه CN حوضه، میزان نفوذ و مهدار رواناب تهیه گردید. در نهایت با استفاده از مدل وزنی و با تلفیق نهشه های میزان بارندگی منقهه، گروههای هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین و ... نهشه پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی سالانه حوضه تهیه شد.

کلیدواژه‌ها

حوضه آبخیز لیلان چای؛ GIS؛ شماره منحنی ) CN؛ ) رواناب؛ پهنه بندی سیلاب

مراجع

1- آخوندی، الف، (1380): بررسی مدل شماره منحنی در برآورد سیل با استفاده از سیستم‎های اطلاعات جغرافیایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر فرج زاد، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرس.

2- پناهی، ن، (1384): برآورد رواناب به روش شماره منحنی(CN)  با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما حسین محمدی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

3- حیدری ژاله، علی و همکاران، 1387، برریی قابلیت بهینه سازی پهنه سیلاب به وسیله GIS و HEC-RAS، تبریز، سومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران.

4- رهنما، اردشیر، (1387): برآورد رواناب سطحی در حوضه آبریز بشار به روش CN، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما منوچهر فرج زاده اصل.

5- سازمان‌ جغرافیایی‌ نیروهای مسلح؛ نقشه توپوگرافی در مقیاس 1:50000، آشان و مغانجیق، (1375)‌.

6- سازمان زمین شناسی کشور؛ نقشه زمین شناسی در مقیاس 100000: 1، اسکو و مراغه.

7- عبدی، پرویز و رسولی، مسعود، (1380): گزارش پهنه بندی خطر سیل در حوضه آبخیز زنجان رود، انتشارات مرکزی تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری کشور.

8- علیجانی، بهلول، (1379): آب و هوای ایران، انتشارات پیام نور.

9- علیزاده، امین، (1386): اصول هیدرولوژی کاربردی، انتشارات آستان قدس رضوی

10- غیور، حسنعلی، (1371): پیش بینی سیلاب در مناطق مرطوب، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 25، ص 25-49

11- قهرودی تالی، منیژه، (1385): ارزیابی مدل CN در تخمین رواناب، مطالعه موردی حوضه آبریز سد امیرکبیر (کرج)، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 3، ص 185-198

12- طاهری، م و لندی، ا، (1384): کاربرد تکنیک‎های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در تهیه نقشه شماره منحنی جهت برآورد حجم رواناب، همایش ملی مدیریت شبکه‎های آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهید چمران اهواز.

13- مهدوی، محمد، (1384): هیدرولوژی کاربردی( جلد اول، دوم)، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ پنجم.

14- موحد دانش، علی اصغر، (1387): هیدرولوژی آب‎های سطحی ایران، انتشارات سمت، چاپ پنجم.

15- نیک نژاد، داود و علیزاده، عزت ا...، (1385): مطالعه سیلاب و کنترل آن در دو زیر حوزه منتهی به دریاچه ارومیه، کارگاه فنی همزیستی با سیلاب.