نقش شهرک‌های صنعتی در توسعه اجتماعی و فرهنگی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی گرگان 2)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 9، شماره 28، آذر 1393، صفحه 35-44   

نویسندگان

خدیجه بوذرجمهری^{* 1}؛ نسیم یوسفی²

¹دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا وبرنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

صنعتی شدن به عنوان یک تصمیم سرنوشت ساز برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای در حال رشد ضروری محسوب می‌شود. ایجاد شهرک ­های صنعتی در نواحی روستایی می‌تواند در تثبیت و نگه داشت جمعیت،تأمین اشتغال و افزایش درآمد برای روستاییان مؤثر باشد. براین اساس در دو دهه اخیر، استقرار صنایع در نواحی روستایی در قالب شهرک ­ها و نواحی صنعتی با هدف دستیابی به توسعه روستایی مورد توجه برنامه­ ریزان قرار گرفته است. به طوری که تا پایان سال 1389 تعداد نواحی صنعتی مصوب در کشور ما برابر با 335 ناحیه بوده است که این روند منجر به تغییرات عمده­ای در مناطق روستایی شده است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی میزان اثرگذاری ایجاد شهرک ­های صنعتی بر توسعه اجتماعی و فرهنگی روستاییان است که در این پژوهش کارگران روستای حیدرآباد و روستاهای همجوار به صورت نمونه انتخاب شده­اند. روش تحقیق در این پژوهش از نوع کاربردی و از نظرماهیت توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ­ایی و میدانی انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل 113 نفر از کارگران روستایی شاغل در 12 واحد تولیدی (50 درصد واحدها) شهرک صنعتی گرگان 2 و شامل دوگروه است، گروه اول (A ) 45 نفر ازکارگران ساکن در روستاهای اطراف حیدر آباد که روزانه به شهرک ایاب وذهاب می کنند و گروه دوم (B ) که 68 نفر کارگران ساکن در خود روستای حیدرآباد هستند که مورد پرسشگری قرار گرفتند. نتایج تحقیق نشان می ­دهد تأسیسات شهرک صنعتی باعث افزایش اشتغال و کاهش مهاجرت روستایی بویژه در روستای حیدرآباد شده است.

کلیدواژه‌ها

شهرک‌های صنعتی؛ توسعه اجتماعی و فرهنگی؛ شهرک صنعتی گرگان 2

مراجع

1. ایروانی، هوشنگ، 1381، مدل‌های منظم توسعه پایدار کشاورزی و ترویج و آموزش و پرورش، وزارت جهاد کشاورزی

2. حیدری، ایوب، 1381، توسعه و موانع توسعه در ایران، گفتمان.

3. طاهرخانی،مهدی (1379)،نقش نواحی صنعتی در توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: نواحی صنعتی روستایی استان مرکزی) رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس

4. طاهرخانی، مهدی، 1380، نقش نواحی صنعتی در توسعه نواحی روستایی (مطالعه موردی: نواحی صنعتی در استان مرکزی) فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی، سال سی و سوم، شماره 40، صص 46-33.

5. کلانتری، خلیل، 1380، برنامه­ریزی توسعه منطقه­ای،تئوری‌ها و تکنیک‌ها، انتشارات خوش‌بین و انوار دانش.

6.کاسترو، فیدل، 1365، بحران اقتصادی و اجتماعی جهان، ترجمه دکترغلامرضا نصیر زاده، نشر امیر کبیر

7. مطیعی لنگرودی، سید حسن، 1382، برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران، انتشارات جهاددانشگاهی مشهد.

8. مطیعی لنگرودی، سید حسن، 1380، اثرات اقتصادی، اجتماعی شهرک‌های صنعتی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: شهرک صنعتی مشهد)،فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 61، صص 38-21.

9. مطیعی لنگرودی، سیدحسن، و نجفی­کانی، علی اکبر، 1386، بررسی و ارزیابی اثرات شهرک­ها و نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی (نمونه موردی: شهرستان بابل)، پژوهش­های جغرافیایی، شماره 58، صص 165-147.

10. مهندسین مشاور ورزبوم، 1382، مطالعه و ارزیابی نقد عملکرد 170 ناحیه صنعتی کشور، جلد اول، مباحث نظری نواحی روستایی در جهان و ایران، وزارت جهاد کشاورزی، معاونت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی.

11. بنیاد مسکن استان گلستان، سرشماری روستاهای کشور.

12. شرکت شهرک‌های صنعتی گلستان، دفتر آمار و اطلاعات.

13.Hag.m.T., 1979, industrialization in relation to integrated rural development with reference to Bangladesh:industry and development, No 4.

14. misra؛R.P and achyuta:RN., 1990, micro-level rural planning:principle:methods and case stady concept, publishing company:newdelhi.

15.Nayak.U.S., 1994, rural industrialization M.D –publication pvt-new delhi.

16.Unido., 1991, industry and development.Global report.

17. Ezeala-Harrison, F., 1996, Economic Development: Theory and Policy Applications,Praeger Publishers, Westport, CT.