الزامات و ضرورت های برنامه ریزی کاربری زمین در سکونتگاه های روستایی شهرستان رودبار

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 7، دوره 9، شماره 28، آذر 1393، صفحه 85-101   

نویسنده

تیمور آمار^*

دانشیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

مدیریت توسعه یک ناحیه بر پایه شناخت امکانات و منابع محلی و بکارگیری منطقی آن­ ها در جهت رسیدن به اهداف یک برنامه استوار است. آینده نگری و برنامه ­ریزی بعنوان ابزار مدیریت، همواره از نتایج مطالعات و پژوهش­ های ناحیه­ ایی بهره می­ گیرد تا شرایط مطلوب را برای تصمیم گیری بلندمدت و کوتاه مدت فراهم سازد. در این بین تفکر مبتنی برآمایش سرزمین، مدیریت بر منابع یک ناحیه را از نظمی برخوردار خواهد کرد که تناقض در راهبردها و اهداف در آن کمتر بچشم می­خورد؛ اما فقدان این شیوه تفکر باعث آشفتگی در برنامه­ریزی خواهد شد. بر همین اساس برنامه­ریزی کاربری اراضی در سطوح مختلف ملی، ناحیه­ ایی و محلی خواهان توسعه هماهنگ محدوده­ ها وتمامی بخش­های اقتصادی است. و با توجه به ویژگی­ های مقتضیات هر ناحیه، امکانات منطقی برای جانمایی و استقرار نیروهای مولد و بنگاه ­های اقتصادی آتی را فراهم می­ سازد. این مقاله باستناد اطلاعات موجود به ضرورت­ های تهیه طرحی جامع برای تنظیم و تدقیق نظام کاربری اراضی در سکونتگاه­ های روستایی شهرستان رودبار می ­پردازد. نتایج حاصل از سرشماری­ه ای رسمی نشان می­دهد که در فاصله دو سرشماری کشاورزی (1367 و 1382) حدود 18/5 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان کاسته شده و روند تغییر کاربری­ ها همچنان ادامه دارد. ضمن اینکه نظام فعالیت­ های اقتصادی به تبع تغییرات کلان اقتصادی و جریان­ های ناحیه ­ایی از بخش اول بسمت بخش سوم در حال چرخش است. در کنار این مسائل بنظر می ­رسد عدم آرایش صحیح فعالیت­ ها و کاربری­ ها در فضای شهرستان (با توجه به توانمندی­ های درونی) در بلندمدت آسیب­ های جدی بر محیط زیست وارد کرده و حصول به توسعه پایدار را با مشکل مواجه کند.

کلیدواژه‌ها

آمایش سرزمین؛ کاربری زمین؛ شهرستان رودبار

مراجع

1. آمار، تیمور، 1383، ضرورت تحول در کارکرد اقتصادی نواحی روستایی، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه تهران، استاد راهنما: دکتر سید رحیم مشیری.

2. آمار، تیمور، 1385، بررسی و تحلیل گسترش خانه­های دوم در نواحی روستایی بخش خورگام شهرستان رودبار، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی، سال اول، شماره یک.

3. آمار، تیمور، 1388، ضرورت تهیه طرح آمایش منطقه­ایی در استان گیلان، مجله مدیریت جهانگردی، شماره 18.

4. احمدی، حسن، 1373، نگرشی بر الگوهای برنامه­ریزی شهرسازی در جهان، ایالات متحده آمریکا، مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری وزارت کشور.

5. بوتکین، دانیل و ادواردکلر، 1384، شناخت محیط زیست: زمین سیاره زنده، ترجمه عبدالحسین وهاب­زاده، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

6. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، 1375، خسارات اقتصادی زلزله سال 1369 شمال ایران، مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران.

7. جوزی، سیدعلی و دیگران، 1386، بررسی تطبیقی روند مطالعات آمایش سرزمین جمهوری اسلامی ایران با کشورهای فرانسه، آلمان و کره، همایش ملی جغرافیا وآمایش سرزمین.

8. رضایی، پرویز، 1370، اقلیم و کشاورزی شهرستان رودبار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز.

9. رهنمایی، محمد تقی، 1378، الگوی مطلوب در ساماندهی فضایی گیلان، مجموعه مقالات اولین همایش توسعه استان گیلان، سازمان برنامه و بودجه استان گیلان.

10. زیاری، کرامت­اله، 1379، برنامه­ریزی شهرهای جدید، سمت، تهران.

11. زیاری،کرامت اله، 1381، برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، دانشگاه یزد.

12. سازمان مدیریت و برنامه­ریزی، 1364، مطالعات طرح پایه آمایش سرزمین اسلامی ایران، جلد اول.

13. سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان گیلان، 1383، نتایج تفضیلی سرشماری عمومی کشاورزی.

14. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گیلان،1389، طرح جامع گرشگری روستاهای نمونه گردشگری استان گیلان.

15. سرور، رحیم، 1387، جغرافیای کاربردی و آمایش سرزمین، انتشارات سمت، تهران.

16. سعید نیا، احمد، 1378، کاربری زمین شهری، مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهری، تهران.

17. سیف الدینی، فرانک،1381، مبانی برنامه­ریزی شهری، انتشارات آییژ.

18. شکویی،حسین، 1365، جغرافیدانان ایران و مسائل مهم جامعه ما، مجموعه مقالات سمینار جغرافیدانان ایران، مشهد.

19. طبیبیان، منوچهر، 1378، برنامه­ریزی آمایش سرزمین در ایران، مجله استان و محیط زیست شماره دوم.

20. عظیمی، احمد، 1375، قوانین شهرسازی در انگلستان، وزارت مسکن و شهرسازی.

21. فرمانداری شهرستان رودبار،1391، آمار و اطلاعات مساکن روستایی شهرستان در سال 1390.

22. مشهودی، سهراب، 1389، قابلیت سنجی زمین روستایی، انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی.

23. معاونت برنامه­ریزی استانداری گیلان، 1391، فرهنگ آبادی­های شهرستان رودبار، دفتر آمار و اطلاعات.

24. معاونت برنامه­ریزی استانداری گیلان،1391، نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان رودبار.

25. وزارت کشاورزی، 1375، آمایش سرزمین، معاوت انفورماتیک و سنجش از دور، تهران.

26. brayan,b.a., 2003, Physical environmental modeling, Landscape and urban planning 65,237-259.

27. Gautam, N.C and Raghars wamy., 2004, Landuse/ Land corer and management practices in india, Hyderabad and BSP.

28. Gregersen, B&Aalbaek . j., 2003, Land use and soil erosion in Tikold, Sabah. Malaysia. ASEAN, ARBEC.

29. Marcou,G& Kisten macher, H and Hans- Gunther cler., 1994, Land use manag ment in the france, Paris, Docu mentation franc.

30. Brown& Haeuber., 2000, Land use planning, keio Businss Review.