اثرات اقتصادی و اجتماعی پرداخت نقدی یارانه بر جامعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان آزادلو شهرستان گرمی

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 9، شماره 28، آذر 1393، صفحه 103-121   

نویسندگان

حمید جلالیان^{* 1}؛ اصغر پاشازاده²

¹دانشیار دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

از جمله اهداف برنامه ­ریزی توسعه اقتصادی- اجتماعی کشور تحقق عدالت اجتماعی است. به منظور تحقق این هدف، از سال 1388 هدفمند کردن یارانه ‎ها مورد توجه دولت قرار گرفته که مهمترین بخش این برنامه پرداخت نقدی یارانه­ هاست. پرداخت نقدی یارانه از جمله راه­ های انتقال درآمد است که به طور عمده به منظور حمایت از اقشار کم درآمد و بهبود توزیع درآمد صورت می­ گیرد. بر همین اساس، این تحقیق با هدف بررسی اثرات پرداخت نقدی یارانه بر زندگی خانوارهای روستایی (به عنوان بخش عمده ای از گروه ­های کم درآمد جامعه)، صورت گرفته است. تحقیق حاضر از نظر روش، توصیفی- تحلیلی می ‎باشد. جامعه آماری تحقیق، سرپرستان خانوارهای روستاهای دهستان آزادلو با 919 خانوار است که از بین آن­ها تعداد 270 خانوار (بر اساس فرمول کوکران) به عنوان جامعه نمونه تحقیق انتخاب شده ‎اند. جهت پایایی پرسشنامه ‎ها از آزمون آلفای کورنباخ استفاده شده که ضریب آلفای 0/73 به دست آمده است که نشان از سطح بالای اصمینان ابزار تحقیق می­ باشد. برای تحلیل داده ‎ها نیز از آزمون‏های کای اسکوئر، کرامر v ، کندال w ، فریدمن، مک نمار، ویلکاکسونw ، من ویتنی u ، t تک نمونه ‎ای، کولموگروف- اسمیرنوف، کروسکال- والیس، همبستگی پیرسون، رگرسون، آنالیز واریانس و همچنین جداول توافقی دو طرفه و سه طرفه (آنالیز لگاریتم خطی) در نرم‏افزار SPSSاستفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از این است که پرداخت نقدی یارانه در جامعه روستایی تحقیق حاضر موجب افزایش تمایل به گسترش بعد خانوار در جهت دریافت مبلغ بیشتر، افزایش رضایت از پرداخت نقدی یارانه، افزایش پس ‏انداز، افزایش اعتماد به نفس، تغییر در الگوی مصرف از کالاهای اساسی به غیر اساسی، مدیریت مصرف، کاهش تمایل به کار، افزایش سطح توقع خانواده، افزایش قدرت خرید و قدرت انتخاب شده است

کلیدواژه‌ها

هدفمندسازی یارانه‎ها؛ یارانه نقدی؛ عدالت اجتماعی؛ دهستان آزادلو؛ شهرستان گرمی

مراجع

1. اکبری، نعمت اله و موذن جمشیدی، هما، 1391، تحلیل تاثیر هدفمندکردن یارانه‎ها بر درآمد و مخارج خانوار روستایی (مطالعه موردی: استان اصفهان) ، مجموعه مقالات اولین همایش ملی توسعه روستایی، استانداری گیلان، دانشگاه گیلان.

2. امینی، رامین، 1388، تحلیلهدفمندکردنیارانه‏هادر بخش  کشاورزی، فصلنامه کشت و دام و صنعت، شماره 118، صص 13-15.

3. پرمه، زورا و حیدری، خلیل، 1385، تعیینخانوارهای نیازمندازبینیازبااستفادهازآزمونتقریبمیانگیندر راستای هدفمند کردن یارانه­ها در ایران، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 41، صص 1-26.

4. پاکزاد، علی، 1389، یارانهومثبت‎ترشدنبودجهخانوارهایروستایی، سرویس خبری خبر آنلاین، قابل مشاهده در سایت:  www.khabaronline.ir آبان ماه 1390).

5. داروغه، حسین و اسدزاده، پوریا، 1389، تأثیرهدفمندییارانه‎هابرمصرف خانوارهایمشهدی، سامانه جامع مدیریار، قابل مشاهده در سایت: www.modiryar.com  آبان ماه 1390).

6. دینی ترکمانی، علی، 1384، یارانه‏ها، رشد و فقر، فصلنامه پژوهشی رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 18، صص 1- 30.

7. رحیمی، علی، 1375، بررسی اقتصاد یارانه، مؤسسه مطالعات و پژوهش‏های بازرگانی، انتشارات پایگان، چاپ سوم، تهران.

8. رجایی، عباس، 1387، افزایشهزینهبخشکشاورزیبا حذفیارانهحامل‎های انرژی، روزنامه صبح ایران، شماره 30، صفحه 13.

9. شریف‏زادگان، محمد حسین، 1386، اقتصاد یارانه، مجموعه مقالات همایش اقتصاد یارانه، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).

10. علی خطابی، اسحاق، 1389، مزایاومعایبپرداختنقدییارانه‏، قابل مشاهده در سایت: www.asoltan50.blogfa.com  آذر ماه 1390).

11. قادری، سید فرید، رزمی، جعفر و صدیقی، عسگر، 1384، بررسی تأثیر پرداخت یارانه مستقیم انرژی بر شاخص‎های کلان اقتصادی با نگرش سیستمی، نشریه دانشکده فنی، جلد 39، شماره 4.

12. مرکز آموزش مدیریت دولتی، 1388، آشنایی با نظام هدفمند کردن یارانه­ها.

13. مصباحی مقدم، غلامرضا، اسمعلی، حمیدرضا و رعایائی، مهدی، 1389، بررسی و آسیب‎شناسی هدفمندسازی پرداخت یارانه­ها، فصلنامه پژوهشیاقتصاد اسلامی، سال نهم، شماره 35، صص161-192.

14. ملکی، طاهره، 1391، بررسی تأثیر اجرای مرحله اول قانون هدفمندی یارانه‏ها بر زندگی مردم روستایی کرناچی، کرمانشاه، مجموعه مقالات اولین همایش ملی توسعه روستایی، استانداری گیلان، دانشگاه گیلان.

15. نامقی، محمد رمضانعلی، خدیوی، مهدی، 1391، اثرات و پیامدهای طرح هدفمندی یارانه‎ها بر اقتصاد روستایی (نمونه موردی: بخش کوهسرخ، شهرستان کاشمر) ، مجموعه مقالات اولین همایش ملی توسعه روستایی، استانداری گیلان، دانشگاه گیلان.

16. خوجم لی، م، 2009، یارانه و نقدی شدن یارانه،  قابل مشاهده در سایت آفتاب: www.aftabir.com (ژانویه 2012).

17. بی نام، 1390، مردم با یارانه نقدی خود چه می کنند؟ قابل مشاهده در سایت. www.jahannews.com  (دی ماه 1390).

18.Barr, N., 2004, Economics of the Welfare state, New York Oxford, University Press. 19. Jensen, J. and 19.Tarr, D., 2002, Trades, Foreign Exchange Rare, and Energy Policies in Iran: Economic Implication, and Impact on the Poor.