بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری با تأکید بر مشارکت مردمی (مطالعه موردی: محله قیلر قروه)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 9، شماره 26، خرداد 1393، صفحه 29-44   

نویسندگان

اکبر معتمدی مهر¹؛ رضا حسن پور²؛ رقیه رضایی^{* 3}

¹استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران

²مربی گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، ایران

چکیده

بافت­ های فرسوده و قدیمی شهرهای کشور که در اغلب موارد هسته اولیه و اصلی آن شهرها را تشکیل می­ دهند، از یک طرف جزو میراث فرهنگی و تاریخی آن شهرها محسوب شده و حفظ، بهسازی کالبدی و توانمندسازی عملکردی آن­ها اجتناب­ ناپذیر می­ باشد و از طرف دیگر اغلب این بافت ­ها با گذشت زمان و عدم توجه و نگهداری مناسب، دچار فرسودگی و اضمحلال کالبدی و عملکردی می­ گردند. شهر قروه نیز همانند این شهرها از بافت کهن برخوردار است. یکی از محله ­های این شهر محله قیلر است که منطبق بر بافت قدیم و هسته اولیه شکل­ گیری شهر قروه می ­باشد. این محله با مشکلاتی از قبیل نابسامان بودن عرض شبکه معابر، وجود شیب در پارهای از معابر، فرسودگی شدید بناهای مسکونی، همجواری با گورستان، دانه­بندی قطعات کوچک و خیلی کوچک مواجه است. در این جهت، هدف از تحقیق حاضر مشارکت مردمی در ساماندهی بافت فرسوده محله قیلر بود که از روش توصیفی- تحلیلی استفاده گردید و نیز روش گردآوری اطلاعات در این تحقیق، اسنادی و میدانی بوده است. ابزار گردآوری اطلاعات تحقیق حاضر نیز پرسش­نامه، مصاحبه، مشاهده، و مطالعات میدانی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه شهروندان ساکن محله قیلر تعیین شد که با استفاده روش نمونه­ گیری کوکران 150 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. نتایج نشان داد، مشارکت مردم و شهروندان در تسریع روند بهسازی بافت فرسوده محله قیلر تأثیرگذار است و سامان­دهی معابر محله مورد مطالعه باعث ارتقاء کارکرد و نقش­ پذیری جدید آن می ­شود.

کلیدواژه‌ها

قروه؛ بافت فرسوده؛ ساماندهی؛ مشارکت مردمی؛ قیلر

مراجع

1. حبیبی، سید محسن و مقصودی، ملیحه، 1381، مرمت شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

2. حبیبی، کیومرث.، پوراحمد، احمد و مشکینی، ابوالفضل، 1386، بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه کردستان، کردستان.

3. رضایی، رایحه، 1387، بررسی انسان­شناختی موانع فرهنگی- اجتماعی نوسازی مشارکتی بافت­های فرسوده ، مطالعه موردی محله اتابک تهران (طرح شهید خوب بخت)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران. 

4. رهنما، محمدرحیم، 1388، برنامه­ریزی مناطق مرکزی شهرها، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

5. رهنمایی، محمدتقی و شاه­حسینی، پروانه، 1383، فرآیند برنامه­ریزی شهری ایران، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

6. شماعی، علی، 1380، اثرات توسعه فیزیکی شهر یزد بر بافت قدیم و راهکارهای ساماندهی و احیای آن، رساله دکتری، دانشگاه تهران.

7. عندلیب، علیرضا، 1389، اصول نوسازی شهری: رویکردی نو به بافت­های فرسوده، انتشارات آذرخش.

8. فلامکی، محمدمنصور، 1384، باز زنده­سازی بناها و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

9. مهدی­زاده، جواد، 1382، برنامه­ریزی راهبردی و توسعه شهری (تجربیات اخیر جهانی و جایگاه آن در ایران)، انتشارات معاونت معماری و شهرسازی وزارت مسکن و شهرسازی.

10. وفایی، ابوذر، 1386، تحلیل فرآیند و شکل­گیری فرم کالبدی بافت قدیم شهر کاشان، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان.

11. هادیان، اکرم و دانشپور، سید عبدالهادی، 1387، نوسازی بافت­های فرسوده شهری و مشارکت شهروندان. همایش بهسازی و نوسازی بافت­های فرسوده شهری، 20و21 آذرماه 1388، مشهد مقدس.

12. Hall, P., 1995, Towards a General Urban Theory, New York University site, Longman Australia publishers, 31 p.