تدوین و اعتبارسنجی شاخص‌های توسعه کارآفرینی اکوتوریستی در مناطق روستایی

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 4، دوره 9، شماره 26، خرداد 1393، صفحه 45-70   

نویسندگان

حمدالله سجاسی قیداری^{* 1}؛ عبدالرضا رکن الدین افتخاری²؛ مهدی پورطاهری³

¹استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس تهران، تهران، ایران

³استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه تربیت مدرس تهران، تهران، ایران

چکیده

شاخص­ های توسعه کارآفرینی اکوتوریستی، یکی از معیار­های راهبردی برای فرآیند، برنامه­ ریزی و ارزیابی طرح­های توسعه کارآفرینی اکوتوریستی در مناطق روستایی بشمار می­ رود، لذا با بهره گیری از این معیارها  می ­توان میزان تدوین، پیشرفت و یا تاثیر طرح­ ها و پروژه­ های کارآفرینی اکوتوریستی را در رسیدن به اهداف در هر مرحله، ارزیابی نمود. شکاف موجود در این زمینه باعث گردیده است تا فرآیند تدوین برنامه­ های توسعه کارآفرینی اکوتوریستی به دور از شاخص ­های دقیق  بومی شده انجام گیرد و هدف گذاری برنامه­ ها و ارزیابی آن­ها با مشکل مواجه شوند. از اینرو این مقاله در صدد است به تدوین و اعتبار سنجی شاخص های بومی سازی شده توسعه کارآفرینی اکوتوریستی در مناطق روستایی  ایران بپردازد تا برنامه­ ریزان و محققان کارآفرینی اکوتوریستی بتوانند در مطالعات کارآفرینی اکوتوریستی روستایی و حتی کارآفرینی گردشگری روستایی یا ارزیابی چنین پروژه­هایی از این شاخص­ ها که به تأیید کارشناسان و خبرگان مرتبط با حوزه کارآفرینی اکوتوریستی روستایی رسیده ، استفاده کنند.روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی با استفاده از پرسش­نامه در سطح خبرگان می­ باشد.از این رو، 36 شاخص از ادبیات نظری استخراج و از طریق پرسش­نامه در معرض قضاوت و داوری 42 نفر از خبرگان و کارشناسان قرار گرفت. برای اعتبارسنجی و دستیابی به اجماع نظر متخصصان علاوه بر آماره­ های میانگین از تکنیک اولویت بندی تاپسیس و توان رتبه ­ای استفاده شده است. همچنین برای مقایسه نظرات دو گروه خبرگان دانشگاهی و کارشناسی نیز از آزمون من ویتنی کمک گرفت شد. نتایج نشان می­دهد که به لحاظ میانگینی همه شاخص­ ها بالاتر از حد متوسط می­ باشند و در بین ابعاد مختلف، بعد مربوط به سیاست­ها و رویه­ های قانونی از اهمیت بالاتری نسبت به ابعاد دیگر در زمینه کارآفرینی اکوتوریستی برخوردار هستند. از سوی دیگر وزن هر یک از شاخص­ ها هم به صورت جداگانه محاسبه گردید که بیشترین آن مربوط به شاخص تشخیص فرصت­ های اکوتوریستی با مقدار 0/112 می ­باشد و در عین حال کمترین مقدار وزنی نیز متعلق به شاخص زیرساخت های فیزیکی سبز با مقدار 0/001 می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

اعتبار سنجی؛ توسعه کارآفرینی؛ کارآفرینی اکوتوریستی؛ مناطق روستایی

مراجع

1. احمد پور دارایانی، محمود، 1380، کارآفرینی: تعاریف، نظریات والگوها، نشر شرکت 57، تهران.
2. پورطاهری، مهدی، 1390، کاربرد روش­های تصمیم گیری چندشاخصه در جغرافیا، انتشارات سمت.

3. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا، پورطاهری، مهدی و سجاسی قیداری، حمدالله ، 1387، مطالعه و تحلیل عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی کشاورزی در مناطق روستایی، منطقه مورد مطالعه شهرستان خدابنده، فصل­نامه علمی و پژوهشی روستا و توسعه، وزارت جهاد کشاورزی: سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی، سال 12، شماره 3.

4. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا،  سجاسی قیداری، حمدالله و رضوی، سید حسن ، 1389، راهبردهای توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی (SWOT)، منطقه مورد مطالعه شهرستان خدابنده، فصل­نامه علمی و پژوهشی روستا و توسعه (وزارت جهاد کشاورزی: سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی)، سال 13، شماره 3، ص 1-29.

5. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا وسجاسی قیداری، حمدالله، 1389، توسعه روستایی با تأکید بر کارآفرینی (تعاریف، دیدگاه‌ها و تجربیات)، انتشارات سمت.

6. صمدآقایی، جلیل، 1378، سازمان­های کارآفرین، نشر مرکز آموزش مدیریت دولتی، سازمان امور اداری و استخدامی کشور.

7. فرجی سبکبار، حسنعلی، بدری، سید علی، سجاسی قیداری، حمدالله، صادقلو، طاهره و شهدادی، علی، 1390، اولویت بندی توسعه کارآفرینی در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک پرومتی(PROMETEE)، فصل­نامة پژوهش‌های جغرافیایی، دانشگاه تهران، شماره 75، سال 44.

8. مقیمی، سید محمد، 1383، کارآفرینی و عوامل محیطی مؤثر بر آن، مجلعه علمی و پژوهشی فرهنگ مدیریت، سال دوم، شماره پنجم، ص77-107.

9. میرزایی اهرنجانی، حسن و امیری، مجتبی، 1381، ارائه مدل سه بعدی تحلیل مبانی فلسفی و زیرساخت­های بنیادین نظریه­های مدیریت، مجله دانش مدیریت دانشگاه تهران، شماره 56.

10. هال کالین مایکل و جان ام، جنکینز، 1377، درآمدی بر صنعت جهانگردی، مترجمان: عباس اردکانیان و محمدرضا حبیبی، تهران: نشر ارمغان.

11. ولا، فراسوا و یونل، بیچریل، 1384، گردشگری بین­المللی، مترجمان: محمد ابراهیم گوهریان و محمد کتابچی،  انتشارات دانشگاه تهران، تهران

12. Alison, M., 1990, Entrepreneurship: An International Perspective, Oxford, jordan Haill, Linacre House.

13. Allen. J.C., 2003, Examination of Community Action Field Theory Model for Locality Based Entrepreneurship. Paper Presented at the Annual Rural Sociological Society Meeting, Montreal, Canada.

14. Allione C., Claudia De Giorgi, Beatrice Lerma, Luca Petruccelli., 2011, From ecodesign products guidelines to materials guidelines for a sustainable product. Qualitative and quantitative multicriteria environmental profile of a material, Energy: article in press, 1-10.

15. Asian Productivity Organization, 2007, Entrepreneurship Development for Competitive Small and Medium Enterprises, Published by the Asian Productivity Organization, Hirakawacho, Chiyoda-ku, Tokyo, Japan.

16. Buchanan, J.M., & Faith, R.L., 1981, Entrepreneurship and the internalization of externalities, Journal of Law and Economics 24, 95– 111.

17. Busenitz, L. W., West, G. P., Shepherd, D., Nelson, T., & Zacharakis, E., 2003, Entrepreneurship research in emergence: Past trends and future directions, Journal of Management, 29(3), 285–308.

18. Cohen, B., & Winn, M.I., 2007, Market imperfections, opportunity and sustainable entrepreneurship, Journal of Business Venturing 22 (1), 29–49.

19. Costanza, R., d’Arge, R., de Groot, R., Farber, S., Grasso, M., Hannon, B., Limburg, K., Naeem, S., O’Neill, R.V., Paruelo, J., 1997, the value of the World’s ecosystem services and natural capital, Nature 387, 253–260 (May).

20. Croston, G., 2008, 75 Green Businesses You Can Start to Make Money and Make a Difference, Irvine, CA: Entrepreneur Press.

21. Dabson, B., 2009, Entrepreneurship as an Economic Development Strategy, Governor’s Conference on Economic and Community Development September 14, Nashville, Tennessee.

22. Dean, T.J., McMullen, J.S., 2007, toward a theory of sustainable entrepreneurship: reducing environmental degradation through entrepreneurial action. Journal of Business Venturing 22 (1), 50–76.

23. Fadeeva Z., & Halme M., 2001, EMPOST-NET: the emerging paradigm of sustainable tourism: a network perspective, Lund, Sweden: International Institute for Industrial Environmental Economics, Lund University.

24. Gnyawali, Devi R. and Fogle, Daniel S., 1994, Environments for entrepreneurship development, key dimensions and research implications, bossiness administration at the Katz graduate school of business, University of Pittsburgh.

25. Hart, S., Christensen, C., 2002, The Great Leap: driving innovation from the base of the pyramid. MIT Sloan Management Review 44 (1), 51–56.

26. Histrich, R.D. AND M. P. Peters., 2004, Entrepreneurship: Timmons Model, McGraw- Hill Companies, Inc.

27. Isenberg, D., 2011, The Entrepreneurship Ecosystem Strategy as a New Paradigm for Economic Policy: Principles for Cultivating Entrepreneurship, The Babson Entrepreneurship Ecosystem Project, Based on an invited presentation at the Institute of International and European Affairs, May 12, 2011, Dublin Ireland.

28. Jianzhong, Xiao and David Smallbone, 2011, Regional variations in the environment for entrepreneurship development: a tale of three cities in China, International Council for Small Business (ICSB), 56th World Conference, June 2011.

29. Jones, V., 2008, The Green Collar Economy: How One Solution Can Fix Our Two Biggest Problems, New York, NY: HarperOne.

30. Kayne. J., 2002, Discussion Starter: Decoding the Entrepreneurship Genome” in Rural America. Washington, D. C.: National Center for Rural Entrepreneurship. Li, Lan (2008), A review of entrepreneurship research published in the hospitality and tourism management journals, Tourism Management 29, 1013–1022.

31. Kernel, P., 2005, Creating and implementing a model for sustainable development in tourism enterprises, Journal of Cleaner Production 13 (2005) 151–164.

32. Koester, E., 2001, Green Entrepreneur Handbook: the Guide to Building and Growing a Green and Clean Business, CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group.

33. Koppl, R., 2007, Entrepreneurial behavior as a human universal. In M. Manniti (Ed.), Entrepreneurship: The engine of growth (pp. 5–6). Westport, CT: Praeger Publishers.

34. Koppl, R., & Minniti, M., 2003, Market processes and entrepreneurial studies. In Z. J. Acs, & D. B. Auretsch (Eds.), Handbook of entrepreneurial research (p. 81). Boston: Kluwer.

35. Kotab, M., & Kristian, H., 2004, Global Marketing Management, John Wiley &Sons Inc , P:144,157.

36. Kotler Philip and Armstrong Gary, 1999, principles of marketing, Prentice-Hall International Inc, 361-364

37. Landstrom, H., 2005, Pioneers in entrepreneurship and small business research. New York: Springer Science & Business Media Inc.

38. Low, M. B., & MacMillan, I. C., 1988, Entrepreneurship: Past Research and future challenges, Journal of Management, 35, 139–161.

39. Macke, D., 2001, Situation Analysis Entrepreneurship & Rural Texas, Draft Report Rural Entrepreneurship Initiative, Lincoln, Nebr.: Center for Rural Entrepreneurship.

40. Maia, L., 2002, Enhancing Entrepreneurship in Rural Tourism for Sustainable Regional Development: The case of Söderslätt region Sweden, The International Institute for Industrial Environmental Economics (IIIEE), International miljö institute.

41. Marshall, J., 2009. Is corporate green getting a yellow light? Financial Executive, 25(5), 25-29.

42. Moore, C., 1986, Understanding Entrepreneurial Behavior, Academy of Management Best Papers Proceedings, Fortysixth Annual Meeting of the Academy of Management, Chicago.

43. Nadim A., & Hoffmann Anders N., 2008, A Framework For Addressing And Measuring Entrepreneurship, Organisation for Economic Co-operation and Development, OECD Statistics Working Paper.

44.Oganisjana, Karine, 2011, Entrepreneurship as a Dynamic system and the Holistic Approach to Its Development, University of Latvia, Faculty of Education, Psychology and Art, 21 October.

45. Pacheco. Desirée F, Thomas J. Dean, David S. Payne., 2009, Escaping the green prison: Entrepreneurship and the creation of opportunities for sustainable development, Journal of Business Venturing, in press: Contents lists available at ScienceDirect.

46. Polonsky Michael Jay and Rosenberger III Philip., 2001, Reevaluating Green Marketing: a Strategic approach, Journal of Business /September October.

47. Reagan, B., 2002, Are high-growth entrepreneurs building the rural economy? Center for the Study of Rural America. Kansas City, Mo.: Federal Reserve Bank of Kansas City.

48. Russell, R. & Faulkner, B., 2004. Entrepreneurship, Chaos and the Tourism Area Life Cycle, Annals of Tourism Research 31(3): 556-579.

49. Schumpeter, J. A., 1934, the theory of economic development: An inquiry in to profits, capital credit, Interest and the business cycle, Cambridge: Harvard Business Press.

50. Sekerka, Leslie E., Stimel, D., 2011, How durable is sustainable enterprise? Ecological sustainability meets the reality of tough economic times, Kelley School of Business, Indiana University. All rights reserved, Business Horizons (2011) 54, 115-124.

51. Senge, P., Carstedt, G., 2001, innovating our way to the next industrial revolution. Sloan Management Review 42 (2), 24–38.

52. Stevenson, L. & Lundström, A., 2005, Entrepreneurship Policy: Theory and Practice, International Studies in Entrepreneurship Series, Vol. 9, New York: Springer.

53. Tietenberg, T., 2000, Environmental and Natural Resource Economics, Addison Wesley, New York.

54. Timmons, Jeffry A., 1990, new Venture Creation, published by: Homewood, IL: Richard D. Irwin.

55. Verheul, I., 2001, An Eclectic Theory of Entrepreneurship, Tinbergen Institute Discussion Paper for Development Strategies, Max Planck Institute of Economics, Indiana University.

56. World Resources Institute, 2004, World Resources 2002–2004, World Resources Institute, Washington, D.C.

57. Zoltán J Acs. And Szerb, László, 2010, The Global Entrepreneurship and Development Index (GEDI), Paper to be presented at the Summer Conference, on "Opening up Innovation: Strategy, Organization and Technology" at Imperial College London Business School, June 16 - 18, 2010.