تعیین صفات مؤثر بر عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم نان در شرایط تنش و بدون تنش خشکی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 10، شماره 4 - شماره پیاپی 38، بهمن 1393، صفحه 67-75   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

بابک هوشمندی^*

دانش‌آموخته کارشناسی ارشدگروه اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی ومنابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز تبریز، ایران

چکیده

به منظور تعیین صفات مؤثر بر عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش خشکی انتهای فصل، 15 ژنوتیپ گندم نان به صورت دو آزمایش جداگانه در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز طی سال زراعی 92-1391 بررسی شدند. در این تحقیق ارقام در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. در این آزمایش همه صفات مورد بررسی معنی­دار بودند و بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه از نظر صفات مورد ارزیابی در هر دو شرایط آزمایشی تنوع فراوانی وجود داشت. عملکرد دانه در شرایط بدون تنش و تنش به ترتیب 8/2 و 23/2 تن در هکتار بود و بیشترین تأثیرپذیری را از شرایط تنش خشکی داشت. ضرایب همبستگی بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در هر دو شرایط آزمایشی مثبت و معنی­دار بود و همچنین عملکرد دانه در شرایط بدون تنش با تعداد سنبلچه در سنبله و در شرایط تنش با طول سنبله از همبستگی مثبت و معنی­داری برخوردار بود. طبق نتایج رگرسیون گام به گام در شرایط بدون تنش، تعداد سنبلچه در سنبله به تنهایی بیش از 40% از تغییرات عملکرد دانه را تبیین نمود. به طور کلی، در شرایط بدون تنش تعداد سنبلچه در سنبله و در شرایط تنش، طول سنبله، ارتفاع بوته و زمان گرده­افشانی به عنوان مؤثرترین صفات روی عملکرد دانه بوده و تغییرات عملکرد را توجیه می­نمایند و همچنین ژنوتیپ شماره 14 در هر دو شرایط آزمایشی عملکرد بالاتری نسبت به سایر ژنوتیپ­ها داشت.

کلیدواژه‌ها

تنش آبی؛ رگرسیون گام به گام؛ گندم معمولی؛ همبستگی؛ تجزیه علیت

مراجع

1. Ahangari A, Rasoli M, Naderi M (2009) Study effect traits in resistance to water stress in wheat. Iranian Journal of Field Crop Research 8: (2) 412- 421.
2. Alaviseni M, Saba J, Jafari F, Soleymani K, Nasiri J (2010) Cleavage pattern of  photosynthetic to shoots of bread wheat in dryland condition. Iranian of Crop Science 41: (2) 281- 289.
3. Ali Mohammadi M, Mir Mohammadi Meybodi SAM (2011) Factor analysis of agronomic and physiological traits of ten bread wheat cultivars under two irrigation conditions. Journal of Plant Production. 18: (2) 61-76.
4. Amri M, Kazemi Arbat H, Roustaii M (2011) Evaluation yield and components yield in bread wheat genotypes. Journal of New Agricultural Sciences 7: (3) 1- 8.
5. Azizi Nia Sh, Ganadha M, Zali A, Yazdi Samadi B, Ahmadi A (2005) Evaluation guantitative traits associated with drought tolerance in synthetic genotypes wheat in water stress and non water stress. Iranian Journal of Agriculture Science 2: (36) 281- 293.
6. Chalabiyani S (2011) Response of morphological traits and grain yield of bread wheat cultivars to late season drought stress. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Tabriz, Iran.
7. Dastfal M, Barati V, Navabi F, Haghigat Nia H (2009) Effect of late drought stress on grain yield and components yield in bread wheat genotypes Fars province. Seed and Plant Production Journal 25: (3) 331- 346.
8. Di Fonzo N, Flagella Z, Campanil RG, Stoppelli MC, Spano G, Rascio A, Russo M, Trono D, Padalino L, Laus M, De Vita P, Shewry PR, Lawlor D, Troccoli A (2001) Resistance to Abiotic stresses in Durum wheat: which ideotype? CIHEAM Options Mediterranean. 225 pp.

73

Golabadi M, Arzani A, Mirmohammadi Maibody SAM (2008) Effect water stress to late season on yield and traits morpho- physiologic in Durum wheat family F3. Iranian Journal of Field Crop Research 6: (2) 405- 418.

10. Hosseinzade A, Khezri Afravi M, Meri ST, Peygambari SA (2009) Evaluation Durum wheat different lines in stress and non stress water conditions. Iranian of Crop Science 3: (40) 161- 169.

11. Jafarnejad A, Agaii H, Najafian G (2013) Effective traits on grain yield genotypes wheat in non water stress and water stress in reproductive period. Journal of Applied Crop Breeding 1: (1) 11- 22.

12. Khan AA, Barma NCD, Hasan MM, Alam MA (2014) Correlation study on some heat tolerant traits of wheat under late sowing conditions. Journal Agriculture Research 52: 11- 23.

13. Khezri Afravi M, Hosseinzade A, Mohammadi V, Ahmadi A (2010) Evaluation the drought resistant in native cultivars of wheat Iran under aquaculture stressed conditions and natural irrigation. Iranion of Crop Science 41: (4) 741- 753.

14. Leilah AA, Al Khateeb SA (2005) Statistical analysis of wheat yield under drought conditions. Journal Arid Envirenments 61: 483- 496.

15. Lemon J (2007) Nitrogen management for wheat protein and yield in the Esperance Port Zone. Department of Agriculture and Food Publisher. 28 pp.

16. Mogadasi L, Rashidi V, Rezban Hagige A (2009) Effect of drought stress on grain yield and some traits morphologic in Durum wheat lines. Journal of Plant Ecophysiology 12: (12) 41- 53.

17. Motamedi Pour KR, Mohammadi M (2014) The effect of drought stress in dry farming conditions on grain yield and some morphologic traits in various bread wheat genotypes. International Journal of Biosciences 5: 146- 154.

18. Nasri R, Kashani A, Paknejad F, Vazan S, Barary M (2014) Correlation path analysis and stepwise regression in yield and yield component in wheat under the temperate climate of Ilam province, Iran. Indian Journal of Funamental and Applied Life Science 4: 188- 198.

19. Pak Nejad F, Gami Alahmadi M, Vazan S, Ardakani MR (2009) The study effective water stress in different stages growth on yield and WUE in wheat cultivars. Electronics Journal of Crop Production 3: (2) 17- 35.

20. Peymaninia Y, Valizadeh M, Shahryari R, Ahmadizadeh M, Habibpour M (2012) Relationship among morphophysiological traits in bread wheat against drought stress at presence of a Leonardite drivec humic fertilizer under greenhouse condition. International Research Journal of Applied and Basic Sciences 3: 822- 830.

21. Quarrie SA, Stoganovic G, Pekic S 1999 Improving drought tolerance in small grain cereals. Plant Growth Regulation 29: 1- 21.

22. Razeghi Yadak F, Heidari Sh, Soori K (2010) The study of drought stress effect on the activity of acidic and alkaline phosphates enzymes in seed germ of two cultivars of bread wheat in primitive stages of germination. Journal of Agriculture Plants Sciences 41: (4) 393- 385.

23. Richards RA 1996 Defining selection criteria to improve yield under drought. Plant Growth Regulation 20:157- 166.

24. Sharifi Alhosseini M, Ezat Ahmadi M (2012) Evaluation tolerance drought to late season in Durum wheat genotypes with use drought indicators. Iranian Journal of Field Crops Research 10: (2) 361- 367.

25. Taize L, Zeiger E (2010) Plant physiology. Sinauer Inc: Los Angeles. 782 pp.

Yazdi Samadi B, Majnoun Hosseini N (2002) Evaluation of quantitative traits in 12 improved wheat cultivars under non irrigated condition of Karaj region. Biaban 7: (1) 1- 10.