بررسی و توصیف نظام آوایی گویش مشهدی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 2، دوره 1، شماره 1، آذر 1390، صفحه 31-56   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا پهلوان نژاد^{* 1}؛ حسین نجاتیان²

¹دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبان شناسی

چکیده

گویش مشهدی یکی از مؤثرترین گویش ها در فارسی دری است و به نوعی خاستگاه ادبیات اصیل
شاعرانی همچون رودکی، فردوسی، عطار، خیام و ... می باشد. این گویش با دارا بودن واژگان
اصیل فراوان یکی از گرانبهاترین گنجینه های زنده ی ادبیات و فارسی اصیل دری است. پژوهش
حارر که اولین بررسی نظام مند درباره ی گویش مشهدی است، در راستای حفظ این میراث ملی و
با هدف کاوشی زبانشناختی، نظام آوایی این گویش را، که شامل توصیف مشخصه های آوایی،
فرایندهای واجی، ساخت هجا و واحدهای زبرزنجیری می شود، تجزیه و تحلیل می کند. برای
گردآوری داده ها اتلاعات پرسشنامه ای مورد استفاده قرار گرفته و استخراج واج ها بر اساس قیاس
جفت های کمینه صورت پذیرفته است. علاوه بر این یکی از نگارندگان که گویشور بومی است از
شم زبانی خویش نیز بهره جسته است.

کلیدواژه‌ها

نظام آوایی؛ گویش مشهدی؛ فرایندهای واجی؛ ساخت هجا؛ واحدهای زبرزنجیری

مراجع

1. بیجن خان، محمود ( 1384)، واج شناسی نظریه بهینگی، تهران، سمت.
2. پهلوان‌نژاد، محمدرضا (1389)، "بررسی صامت‌های میانجی در گویش مشهدی"، خلاصه مقالات همایش بین المللی گویش‌های مناطق کویری ، سمنان.
3. پی سیکوف، لازار ساموئلویچ(1380)، لهجة تهرانی، ترجمه محسن شجاعی، تهران، نشر آثار فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
4. ثمره، یدا.. ( 1364)، آواشناسی زبان فارسی، آواها و ساخت آوایی هجا، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
5. حق شناس، علی محمد(1380)، آواشناسی زبان فارسی، تهران ، ‌آگاه.
6. روبینز، رابرت هنری (1370)، تاریخ مختصر زبان شناسی، ترجمه علی محمد حق‌شناس، تهران، نشر مرکز.
7. زمردیان، رضا (1379)، راهنمای گردآوری و توصیف گویش‌ها،  مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
8. کامبوزیا، عالیه( 1385)، واج شناسی، رویکردهای قاعده بنیاد، تهران، سمت.
9. مشکوه‌ الدینی، مهدی(1370)، ساخت آوایی زبان، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
10. مشکوه الدینی، مهدی (1387)، رابطه لهجه رسمی و لهجه‌های محلی زبان فارسی، نامه فرهنگستان ، سال دهم، شماره 1، صص 82-71.
11.  وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1379)، دستور زبان فارسی1، تهران، انتشارات سمت.
12. یارمحمدی، لطف‌الله( 1373)، درآمدی به آواشناسی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.