بررسی گونه های اصلی وزن و تحول آن ها در شعر گویش شیرازی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 7، دوره 1، شماره 1، آذر 1390، صفحه 169-200   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسنده

محمد مرادی

دانشجوی زبان و ادبیات فارسی. گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

ادبیات بومی از آن جا که بسترها و زمان های متفاوتی برای بروز و ظهور دارد همواره ویژگی هایی
متفاوت و خاص خود داشته است. یکی از بسترهای اصلی برای واکاوی جنبه های ادبی گویش ها
و زبان ها، تحلیل شدرهایی است که در قلم رو این گویش ها سرود شده اند. شدر شیرازی از آن جا
که قدمتی نزدیک به 999 ساله دارد و با توجه به آثار کمّی و کیفی که در پیوند با آن منتشر شده
است ، به ویژه در قرن های هشتم، نهم و دوران مداصر، بستری مناسب برای پژوهش و تحقیق در
حوزه ی ادبیات بومی است بنابراین در این مقاله سدی شده است با بررسی عنصر وزن عروری در
اشدار دو تن از شاعران کهن گویش شیرازی )شمس پُس ناصر و شاه داعی شیرازی( و پن تن از
شاعران مداصر فارس در این زمینه )بیژن سمندر، یدالله تارمی، احد ده بزرگی، سیروس دادرس و
محمد حسن شفاعت(، گونه های اصلی وزن در شدر گویش شیرازی )با تأکید بر قالب نزی(
شناسایی شود و در مقایسه ی این وزن ها با گونه های رای در شدر رسمی هر دوره، تفاوت ها و
شباهت های آن ها مقایسه شود علاوه بر این سدی شده است، سیر تحوی وزن نزی شیرازی از قرن
هشتم تا دوران مداصر با ارائه ی نمونه ها و جدوی ها ترسیم و مدرفی شود.

کلیدواژه‌ها

ادبیات بومی؛ گویش شیرازی؛ شاه داعی شیرازی؛ شمس پس ناصر؛ بیژن سمندر؛ وزن

مراجع

1. بابا طاهر عریان(1331)، دیوان. تهران: نشر ادب.
2. باباکوهی،‌ شیخ علی(1353)، دیوان شیخ علی، ‌چاپ سوم. شیراز:‌ معرفت.
3. خانلری، پرویز(1327)، تحقیق انتقادی در عروض فارسی و چگونگی تحول اوزان غزل. تهران: دانشگاه تهران.
4. خانلری، پرویز(1361). وزن شعر فارسی، چاپ چهارم. تهران: توس.
5. دادرس، سیروس(بی سال)، شهر من شیراز من. شیراز: نوید.
6. ده‌بزرگی، احد(1379)، آفتو جنگ شیراز. شیراز: نوید.
7. رستگار فسایی، منصور(1380)، انواع شعر فارسی. شیراز: نوید. 
8. سپاسدار، محمود(1388)، شیرازی، نگاهی به لهجه‌ی مردم شیراز. شیراز: بنیاد فارس شناسی.
9. سمندر،‌ بیژن(بی سال)، شهر شعر. شیراز: محمدی.
10.  سمندر، بیژن(1378)، شیراز از گل بهترو. شیراز: نوید.
11.  شاه داعی شیرازی(1339)، دیوان، ‌به کوشش محمد دبیرسیاقی، بخش دوم. تهران: کانون معرفت.
12.  شفاعت، محمدحسن(1384)، یادش به خیر. شیراز:‌ نوید.
13.  شفیعی کدکنی، محمد رضا(1379)، موسیقی شعر، چاپ دهم. تهران: آگه.
14.  طارمی، یدالله(1378)، نسیم دلگشا. شیراز: نوید.
15.  طارمی، یدالله(1388)، شمیم نسترن. شیراز: نوید.
16.  کرمی، محمدحسین(1380)، عروض وقافیه در شعر فارسی. شیراز: دانشگاه شیراز.
17.  کرمی، محمد حسین(1389)، مشترک با محمد مرادی. بررسی گونه های وزن در غزل شاعران بزرگ سده های دهم، یازدهم و دوازدهم. دوفصلنامه ی علمی-پژوهشی فنون ادبی، شماره‌ی 3،‌صفحات 1-18. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
18.  مدبری، محمود(1370)، شرح احوال و اشعار شاعران بی‌دیوان. تهران: پانوس.
19.  مرادی، محمد(1389)، جریان‌شناسی غزل شاعران جوان استان فارس در سال‌های پس از جنگ. شیراز: بنیاد فارس شناسی.
20.  منزوی، حسین(1388)، مجموعه اشعار،‌به کوشش محمد فتحی. تهران: نگاه.
21.  نوابی، ماهیار(1377)، مجموعه مقالات بع کوشش محمود طاووسی. شیراز: نوید.
22.  واجد، محمدجعفر(1353)، نوید دیدار، در شرح کتاب کان ملاحت و مثنوی سه گفتار. شیراز: اداره ی کل فرهنگ و هنر فارس.