عجب ماه بلند در آسمونه (بررسی و معرفی ترانه های عامیانه خورزوق)

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 8، دوره 1، شماره 2، اسفند 1390، صفحه 177-198   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسندگان

سید کاظم موسوی^{* 1}؛ فاطمه قدیر زاده²

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی شهرکرد

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

بیان احساسات درونی، از دیرزمان، در کنار زندگی روزمره، خاستگاه اولین سروده‌ها و آهنگ‌هایی است به نام ترانه. این ترانه‌ها که گویندگان مشخصی ندارند، نشأت گرفته از امیدها، آرزوها، خواهش‌ها، درد و رنج انسان‌هایی است که درکنار هم زندگی ‌می‌کردند. ‌می‌توان گفت: این ترانه‌ها حاصل اندیشة قو‌می‌ و جهان‌بینی تودة مردم است. قدمت شهر خورزوق واقع در اصفهان، به پیش از اسلام ‌می‌رسد و نمونه‌های  متعددی از سروده‌ها و آداب‌ورسوم فولکلوریک آن که دردست است، شاید به قدمت تاریخ آن باشند. وجود ترانه‌هایی آمیخته با نثر که ریشه در منظومه‌های زرتشتی دارد و نیز مناظرات، از جمله ویژگی‌های ترانه‌های خورزوق است. جمع‌آوری این ترانه‌ها، بخشی از پژوهش فرهنگ مردم این شهر است که در این مقاله به آن پرداخته ‌می‌شود.   

کلیدواژه‌ها

ترانه؛ فولکلور؛ خورزوق

مراجع

1. آریان پور، امیر حسین (۱۳۵۴). جامعه‌شناسی هنر، تهران: انجمن دانشجویان دانشکدة هنرهای زیبا.
2. الاصفهانی، محمدمهدی محمدبن‌محمدرضا، (۱۳۶۸). نصف جهان فی تعریف الاصفهان، تصحیح منوچهر ستوده، چ۱، تهران: امیرکبیر.
3. بهار، محمدتقی (۱۳۷۱). بهار و ادب فارسی (مجموعة صد مقاله از ملک‌الشعرای بهار)، به کوشش محمد گلبن، تهران: امیرکبیر.
4. پناهی‌سمنانی، احمد (۱۳۶۴). ترانه‌های ملی ایران (سیری در ترانه و ترانه‌سرائی در ایران). چ۱، تهران: مؤلف.
5. تفضلی، محمود (۱۳۳۴). «پیوند ترانه‌های عامیانه» سخن، دورة ششم، پائیز، صص887-893.
6. جابری ‌انصاری، میرزاحسن‌خان (۱۳۷۸). تاریخ اصفهان، تصحیح جمشید مظاهری، چ۱، بی‌جا: مشعل.
7. خانلری، پرویز (۱۳۴۵). وزن شعر فارسی، چ۱، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
8. درویشی، محمدرضا (۱۳۷۶). «سیری در مضامین ترانه‌های ایران»، فرهنگ و هنر، ش۲۱، صص ۳۹-۳۵.
9. طوسی، ادیب (بی‌تا). «ترانه‌های محلی»، مجلة دانشکدة ادبیات تبریز، س۵، ش۱، صص ۱۰۰-۴۹.
10. میرصادقی(ذوالقدر)، میمنت (۱۳۷۶). واژه‌نامة هنر شاعری (فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فن شعر و سبک‌ها و مکتب‌های آن)، چ۲، تهران: کتاب مهناز.
11. وحیدیان‌کامیار، تقی (۱۳۷۰). بررسی منشأ وزن شعر فارسی، چ۱، مشهد: آستان قدس رضوی.
12. هدایت، صادق (۱۳۷۹). فرهنگ عامیانة مردم ایران، چ۳، تهران: چشمه.
13. همایونی، صادق، (۱۳۴۸). «ویژگی‌های ترانة عامیانة ایران»، کاوه (مونیخ)، ش 28، صص۴۸-۴۴.

14. ب) منبع شفاهی

    - گفتگو با صغری کاشیان (1384)، اهل خورزوق، بیسواد، 85ساله.