بررسی ارتباط عادت رشد ژنوتیپ‎های جو با عملکرد دانه و برخی صفات زراعی در منطقه سردسیر دیم مراغه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 3، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 29، بهمن 1391، صفحه 21-29   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فرهاد آهک‎پز^{* 1}؛ فرزاد آهک‎پز²؛ رقیه دستبری¹

¹به ترتیب عضو هیأت علمی و کارشناس ارشد اصلاح نباتات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، مراغه، ایران.

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب، میاندوآب، ایران.

چکیده

    این مطالعه به منظور ارزیابی تیپ رشد 259 ژنوتیپ جو موجود در آزمایش‎های مقایسه عملکرد دیم ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه و بررسی ارتباط آن با برخی صفات زراعی (تعداد روز از کاشت تا ظهور سنبله و رسیدگی فیزیولوژیکی دانه، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه)، طی دو سال زراعی 1385-1383 انجام شد. ژنوتیپ‎های مورد بررسی بر اساس عادت­های رشدی زمستانه (با فراوانی16/62%)، بینابین (با فراوانی44/15%) و بهاره (با فراوانی4/22%) تقسیم­بندی شدند. آزمایش بصورت طرح بلوک‎های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج مقایسات میانگین به روش t تعدیل شده (´t) نشان داد که بین ژنوتیپ‎های با عادت رشد زمستانه و بینابین و هم‎چنین بین ژنوتیپ­های زمستانه با بهاره از نظر عملکرد دانه در سطح احتمال 1% آماری وجود دارد، ولی تفاوت عملکرد دانه بین ژنوتیپ‎های با عادت رشد بینابین و بهاره معنی‎دار نبود. بیشترین میانگین عملکرد دانه متعلق به ژنوتیپ‎های بهاره (2893 کیلوگرم در هکتار) بود. ضریب همبستگی معنی‎دار و منفی بین عادت رشد با صفات عملکرد دانه و وزن هزار دانه و عملکرد با وزن هزاردانه در ارقام بهاره مشاهده شد. هم‎چنین ضرایب همبستگی بین عادت رشد با صفات تاریخ ظهور سنبله، تاریخ رسیدگی فیزیولوژیکی و ارتفاع بوته منفی و معنی‎دار بدست آمد که نشان‎دهنده پابلندی و دیررسی ژنوتیپ‎های بهاره بود. وجود همبستگی مثبت و معنی‎دار بین عملکرد دانه با ارتفاع بوته (531/0 =r) حاکی از بالا بودن عملکرد دانه در ژنوتیپ‎های پا بلند در شرایط خشکی پایان فصل رشد شایع در منطقه بود.

کلیدواژه‌ها

تیپ رشد؛ شرایط دیم سردسیر؛ عملکرد دانه؛ جو دیم

مراجع

Anonymous (2008) Agricultural stats. Ministry of Jihad-e-Agriculture, Iran. 287 pp.

 Anonymous (1991) Cereal improvement program. Annual Report of 1990. ICARDA. Aleppo. Syria.

 Anonymous (1992) Cereal improvement program. Annual Report of 1991. ICARDA. Aleppo. Syria.

 Ansari Y (2000) Evaluation of cold tolerance and determination of its related traits in barley cultivars. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Ardabil Branch, Iran. [In Persian with English Abstract].

 Asseng S, Ritchie JT, Smucker AJM, Robertson MJ (1998) Root growth and water uptake during water deficit and recovery. Plant and Soil 201: 265-273.

 Blum A (1988) Plant breeding for stress environments. CRC Press Inc, pp. 43-77.

 Brooking IR, Jamieson PD (2002) Temperature and photoperiod response of vernalization in near  isogenic lines of wheat. Field Crops Research 19: 21-38.

 Ceccarelly S, Grando S, Impiglia A (1998) Choice of selection strategy in breeding barley for stress environments. Euphytica 103: 307-318.

 Feizi AV, Vlizadeh G (2001) Nitrogen and phosphorus requirements of rainfed Sabalan wheat cultivar under rainfed and supplemental irrigation condition. Iranian Journal of Crop Sciences 3)4): 16-28.

 Gaudat DA, Laroch A, Puckalski B (2001) Seeding date alters carbohydrate accumulation in winter wheat. Crop Science 41: 728-738.

 Gomma F (1990) Association of some morphological characters with barley grain yield under dryland conditions in Lybia. Rachis 9(1): 8-9.     

Haghighati Maleki A (2002) Quantitative and qualitative land evaluation on dryland agricultural research station of  Maragheh for rainfed wheat by using parametric methods. M.Sc. Thesis, Science and Research Branch, Tehran Islmic Azad University, Iran. [In Persian with English Abstract]. 

Heyene EG (1987) Wheat and wheat improvement (2^nd edition). Madison, Wisconsin, USA, pp. 1-32.

Innes P, Blackwell R, Daustin RD, Ford MA (1981) The effects of selection for number of ears on the yield and water economy of winter wheat. Agriculture Science, Cambridg, 97: 523-532.

Jafarnezhad A (2009) Determination of optimum sowing date for bread wheat cultivars with different flowering habits in Neishabour. Seed and Plant 25(2): 117-135.

Loeppky H, Lafound GP, Flowle DB (1989) Seeding depth is relation to plant development, winter survival and yield of winter wheat. Agronomy Journal 81: 125-129.

Mahfoozi S, Amiri A (1995) Technical guide for  data recording on rainfed wheat and barley experiments under cold, warm and semi warm regions. Dryland Agricultural Research Institute, Maragheh, Iran. 56 pp.

Mahfoozi S, Limin AE, and Fowler DB (2001) Influence of vernalization  and photoperiod responses on cold hardiness in winter cereals. Crop Science 41: 1006-1011.

Molazem D, Taghizadeh R, Azimi Zeinal S (2002) Phenotypic and genotypic correlation of some traits with grain yield in hexaploid wheat. Abstracts proceeding of 7^th Iranian Congress of Crop Production and Plant Breeding. Karaj, Iran.

Rashed Mohassel MH, Hoseini M, Abdi M, Molla fillabi A (1998) Cereal grain crops. Translation. Jihad -e-Daneshgahi of Mashhad University, 408 pp.

Rayan J, AbdelMonem M, Amri A (2009) Nitrogen fertilizer response of some barley varieties in semi-arid conditions in Morocco. Journal of Agriculture, Rajastan, India, 2: 46-52.

Reitz LP (1974) Breeding for more efficiency water-use, is it real  mirage? Agricultural Meteorology 14: 3-6.

Richard RA (1991) Crop improvement for temperate Australia: future opportunities. Field Crop Research 26: 141-148.

Richard RA (1992) The effect of dwarfing genes in spring wheat in dry environments. II. Growth, water use and water use efficiency. Australian Journal of Agricultural  Research 43: 529-535.

Roberts DWA (1993) Studies of winter hardiness and related processes in wheat. Lethbridge. Canada, pp. 55-60.

Roustaii M, Amiri A, Sadeghzadeh Ahari D, Hasanpoor Hosni M (1998) Study on various growth habits of  bread wheat cultivars in cold and moderate dryland areas. Abstracts proceeding of 5^th Iranian Congress of Crop Production and Plant Breeding. Aug. 31-Sep.4. Karaj, Iran.

Sadeghzadeh Ahari D (2001) Study on yield of wheat (T. aestivum L.) cultivars with different growth habits in two planting dates for determination of the proper type of cultivars for cold regions of dryland areas. Seed and Plant 17)1): 32-43.

Sadeghzadeh Ahari D (2006a) Growth habit of durum wheat genotypes and its relationship with some agronomic traits and grain yield in Maragheh region (cold dryland). Agricultural Science 16 (3): 125-134.

Sadeghzadeh Ahari D, Bahrami S, Pashapoor H (2006b) Evaluation of durum wheat germplasm growth habit and its relationship with some agronomic traits and grain yield in cold dryland conditions. Journal of Agricultural Science. Islamic Azad University, 12(3): 601-612.

Starling TM (1980) Barley, In: Fehr WR, Hadley HH (Eds.), Hybridization of crop plants American Society of Agronomy, Madison.Wisconsin, pp. 189-202.

Tahir M, Pashayani H, Hashino T (1991) Breeding of cold tolerant, early maturing wheat and barley varieties. In: Acevedo E, Ereres E.F, Jimenez C, Srivastava JP (Eds), Improvement and management of winter cereals under temperature, drought and salinity stresses, Cordoba, Spain.

Turner NC, Nicolas ME (1987) Drought resistance of wheat for light textured soils in a mediterrnean climate. In: Srivestava  JP, Acevedo E, Varma S (Eds), Drought tolerance in winter cereals. Chichester. UK, pp. 203-211.

Worland AJ (1998) Study of vernalization and photoperiodic responses in wheat. Proceedings of the 10^th EWAC Meeting.10-14 June 1996.Viterbo, Italy. EWAC Newsletter, pp. 39-42.

Valizadeh M, Moghaddam M (2004) Experimental designs in agriculture (3^rd edi.). Parivar Co. 432 pp.