ارزیابی حرکتهای تکتونیکی در دامنه ی شمال شرقی کوه کرکس با استفاده از شاخص های ژئومورفیک

جغرافیای طبیعی

مقاله 1، دوره 8، شماره 27، فروردین 1394، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

معصومه رجبی¹؛ سمیه خسروی^{* 2}

¹دانشیار گروه جغرافیا طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران

²کارشناسی ارشد جغرافیا طبیعی، دانشگاه تبریز، ایران

چکیده

دامنه یشمال شرقی کوه کرکس به عنوان بخشی از توده ی کوهستانی کرکس به شمار می رود که در جنوب غرب شهرستان نطنز واقع شده است و در جهت شمال غربی–جنوب شرقیامتداد یافتهاست. منطقه یمورد مطالعه در پهنه ی آتشفشانی ارومیه ، دختر(تبریز،بزمان) واقعاست.
شروواشتوکلین (نقلازپروهان،1380) این پهنه را یک محور شکسته و فعّال از نظر ولکانیسم (کرتاسه یفوقانی- ائوسن) و از لحاظ پلوتونیسیم (الیووسین و میوسین) به شمار می آورند. گسل اصلی منطقه بخشی از گسل قم–زفره است که در یک کیلومتری جنوب غرب نطنز شروع و تا زفره ادامه دارد. این گسل یک گسل امتداد لغز راست گرد می باشد و موجی بریدگی آبرفت های کواترنر در شمال نطنز شدهاست. جابجایی آبراهه ها اکثرا به صورت راست بر می باشد و جوانترین فعّالیت گسل، در حرکت راست بر مخروط افکنه های جوان در ارتفاع های جنوب غرب کاشان دیده می شود. برای شناسایی فعّالیت هایزمین ساختی در منطقه یمورد مطالعه از شاخص های ژئومورفیک مختلفی ازجمله شاخص تضاریس جبهه ی کوهستان، گرادیان طولی رودخانه، نسبت پهنای کف درّه به ارتفاع آن و مورفومتری مخروط افکنه ها استفاده شده است. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که دامنه های شمال شرقی کوه کرکس از نظر تکتونیک همچنان فعّال می باشد.

کلیدواژه‌ها

حرکتهای تکتونیکی؛ شاخصهای ژئومورفیک؛ دامنه ی شمال شرقی کوه کرکس؛ جبهه ی کوهستان و مخروط افکنه

مراجع

1- پروهان، ندا، (1380): تحلیل دگر ریختی گسل زفره(محدوده کاشان، اردستان)، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

2- خیام، مقصود و مختاری کشکی، داود، (1382): ارزیابی عملکرد فعّالیت­های تکتونیکی بر اساس مورفولوژی مخروط افکنه­ها، پژوهش­های جغرافیایی، سال 35، شماره­ی 44.

3- خسروی، سمیه، (1387): تحول ژئومورفولوژی دامنه­ی شمال­شرقی کوه کرکس و دشت بادرود، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.

4- رضائی مقدم، محمد حسن، (1374): پژوهشی در تشکیل کوهپایه­ها و دشت­های انباشتی دامنه­ی جنوبی میشوداغ با تأکید بر مورفوکلیما و مورفوتکتونیک، پایان­نامه­ی دکتری، دانشکده­ی علوم انسانی واجتماعی، دانشگاه تبریز.

5- عباس نژاد، احمد، (1375): پژوهش­های ژئومورفولوژی در دشت رفسنجان، پایان­نامه­ی دکتری، دانشکده­ی علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.

6- کرمی، فریبا، (1381): بررسی مسایل ژئومورفولوژی دامنه­ی شمالی رشته کوه بزقوش و دشت انباشتی سراب، پایان­نامه­ی دکتری، دانشکده­ی علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.

7- گورابی، ابوالقاسم، (1386): شواهد ژئومورفولوژیکی تکتونیک فعّال حوضه­ی آبریز درکه، پژوهش­های جغرافیایی، شمار­ی 60.  

8- مختاری کشکی، داود، (1381): عوامل مؤثر در گسترش و تکامل مخروط افکنه­های کواترنری در دامنه­ی شمالی میشو و ارزیابی توان­های محیطی آن، پایان­نامه­ی دکتری، دانشکده­ی علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.

9- مختاری کشکی، داود، (1382): تحلیل روابط ویژگی­های مورفومتری مخروط افکنه­ها با حوضه­های آبریز- مطالعه­ی موردی: حوضه­ها و مخروط افکنه­های دامنه­ی شمالی میشوداغ (شمال­غرب ایران)، فصل­نامۀ تحقیقات جغرافیایی، سال 18، شماره­ی 4.

10- مقامی مقیم، غلامرضا، (1386): بررسی عوامل مؤثر در شکل­گیری و گسترش مخروط افکنه­های دامنه­ی جنوبی آلاداغ، پایان­نامه­ی دکتری، دانشکده­ی علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه تبریز.

11- یمانی، مجتبی و مقصودی، مهران، (1382): بررسی و تحول کانال­های گیسویی در سطح مخروط افکنه­ها (مطالعه موردی: مخروط افکنه­های تنگوئیه در چاله­ی سیرجان)، پژوهش­های جغرافیایی، شماره­ی 45.