مطالعه روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد هیبرید ایروفلور آفتابگردان در شرایط تنش خشکی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 6، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 29، بهمن 1391، صفحه 67-75   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

ابراهیم عباسی سیه‌جانی^{* 1}؛ فرهاد فرح‌وش²؛ حمداله کاظمی اربط³؛ محمد باقر خورشیدی بنام⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، گروه زراعت و اصلاح نباتات، تبریز، ایران

²استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

³استاد گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

⁴استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی

چکیده

    به منظور ارزیابی سطوح مختلف تنش خشکی طی مرحله زایشی بر خصوصیات مورفولوژیک و زراعی هیبرید روغنی ایروفلور آفتابگردان، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز اجرا شد. تیمار دور آبیاری در پنج سطح (50، 100، 150، 200 و 250 میلی‌متر از تشتک تبخیر کلاس A) اعمال شد. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در 100، 150، 200 و 250 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به تیمار شاهد (آبیاری پس از 50 میلی‌متر) به ترتیب 25%، 29%، 42% و 51% کاهش نشان داد. همچنین نتایج نشان داد که درصد کاهش عملکرد روغن درسطوح 100، 150، 200 و 250 میلی­متر تبخیر از تشتک تبخیر نسبت به آبیاری پس از 50 میلی‌متر تبخیر (شاهد) به ترتیب 30%، 36%، 54% و 62% بود. افزایش شدت تنش آب باعث کاهش معنی دار قطر طبق، وزن صد دانه، وزن مغز دانه، تعداد دانه پر در طبق، بیوماس کل، شاخص میزان کلروفیل، شاخص سطح برگ، محتوای رطوبت نسبی و درصد روغن و افزایش درصد پوکی دانه و مقاومت روزنه­ای گردید. با توجه به نتایج این تحقیق، رقم ایروفلور بسیار حساس به تنش خشکی بوده و هر گونه تاخیر در آبیاری منجر به کاهش عملکرد از طریق کاهش وزن صد دانه و تعداد دانه پر (مهم­ترین اجزای عملکرد دانه در آفتابگردان) می‏گردد.

کلیدواژه‌ها

آفتابگردان؛ تنش خشکی؛ شاخص سطح برگ؛ عملکرد دانه؛ عملکرد روغن

مراجع

Abbasi-Seyahjani E, Khomari S, Sadeghi A (2009) Performance of sunflower cultivars for seed and oil yield in water deficit stress condition. Journal of Crop Breeding 1 (2): 1-11. [In Persian with English Abstract].

Abraham-Nel A (2001) Determinants of sunflower seed quality for processing: Chapter 1. Growth and development of the seed. University of Pretoria. South Africa.

Alvarez D, Luduena P, Fratos YE (1992) Correlation and causation among sunflower traits. proc. 13^th International Sunflower Conference, Pisa. Italy. pp. 182-204.

Alyari H, Shekari F, Shekari  F (2000) Oilseeds. Amidi Press, Tabriz. 162 pp. [In Persian].

Chimenti CA, Hall AJ (1993) Genetic variation and changes with ontogeny of osmotic adjustment in sunflower (Helianthus annuus L.). Euphytica 71: 201-210.

Earl HJ, Davis RF (2003) Effect of drought stress on leaf and canopy whole radiation use  efficiency and yield of maize. Agronomy Journal 95: 688-696.

Erdem T, Erdem Y, Orta AH, Okursoy H (2006) Use of a crop water stress index for scheduling the irrigation of sunflower (Helianthus annuus L.). Turkish Journal of Agriculture and Forestry 30: 11-20.

Farahvash F, Mirshekari B, Abbasi-Seyahjani E (2011) Effects of water deficit on some traits of three sunflower cultivars. Middle-East Journal of Scientific Research 9 (5): 584-587.

Farrokhinia M, Roshdi R, Rezadoost S (2009) Study of drought stress effects on yield and some vegetative characters in spring safflower. Journal of Research in Crop Sciences 2 (5): 1-12. [In Persian with English Abstract].

Fereres E, Geminez C, Fernandez JM (1986) Genetic variability in sunflower cultivars under drought. I. Yield relationships. Australian Journal of Agriculture Research 37: 573-582.

Flenet F, Boundiols A, Suraiva C (1996) Sunflower response to a range of soil water contents. European Journal of Agronomy 15: 161-167.

Kafi M, Ganjali A, Abbasi F (2008) A abscisic acid (ABA) content and stomatal resistance in leaf tissue of resistant and susceptible genotypes to drought in chickpea (Cicer arientinum L). Journal of Research in Agricultural Science. 33 (4): 19-26. [In Persian with English Abstract].

Kafi M, Mahdavi-Damghani A (2000). Mechanisms of plant resistance to environmental stress. Mashhad University Press. 156 pp. [In Persian with the English Abstract].

Kalhori J, Mazaheri D, Hosinzadeh A (2001). Evaluation of withholding irrigation at different growth stages on yield and yield components. M.Sc. Thesis in Agronomy, Faculty of Agriculture, University of Tehran.118 pp. [In Persian with English Abstract].

Karimzadeh KH, Mazaheri D, Peghambari SA (2003) Effects of four irrigation intervals on seed yield and quantitative characteristics of three sunflower cultivars. Iranian Journal of Agricultural Sciences 34 (2): 293-301. [In Persian with English Abstract].

Mazaheri-Laghab H, Nori F, Zarea-Abyaneh H, Vafaee MH (2002). Effect of supplemental irrigation on agronomic traits of sunflower cultivars in rain-fed agriculture. Journal of Agricultural Research 3 (1): 33-41. [In Persian with English Abstract].

Majid HR, Schneiter AA (1987) Yield and quality of semidwarf and standard height sunflower hybrids grown at five plant populations. Agronomy Journal 79: 681-684.

Moradi-Aghdam A (2007) Water deficit and plant density effects on agronomic traits and some growth parameters of sunflower nuts. M.Sc. Thesis. Islamic Azad University. Takestan Branch. 122 pp. [In Persian with English Abstract].

Mozafari K, Arshi Y, Zinali H (1996) Evaluation of the effect of drought stress on some morphological traits and components of yield in sunflower. Seed and Plant 12: 24-33. [In Persian with English Abstract].

Razi H, Asaad T (1998) Evaluation of important agronomic traits and drought stress tolerance related criteria changes in sunflower cultivars. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources 2(1): 31-43. [In Persian with English Abstract].

Roshdi M (2005) Effects of water deficit on physiological and biochemical aspects of sunflower cultivars. Ph.D. Thesis in Agronomy. Faculty of Agriculture, Islamic Azad University of Tehran, Science and Research Branch, 256 pp. [In Persian with English Abstract].

Roshdi M, Heydari-Sharifabad H, Karimi M, Darvish F, Noor-Mohammadi G (2006) A survey on the impact of water deficiency over the yield of sunflower seed cultivars and its components. Journal of Agricultural Sciences 12 (1): 109-122. [In Persian with English Abstract].

Sadras VO, Connor DJ, Whitfield DM (1993). Yield, yield components and source-sink relationships in water-stressed sunflower. Filed Crops Research 31: 27-39.

Sepaskhah AR, Akbari D (2005) Deficit irrigation planning under variable seasonal rainfall. Biosystems Engineering 92 (1): 97-106. [In Persian with English Abstract].

Shirmard M (2003) Effect of water deficit stress on some morphological and physiological characteristics in sunflower cultivars. M. Sc. Thesis. Islamic Azad University, Karaj Branch. 171 pp. [In Persian with English Abstract].

 Sohan D, Jasoni R, Zajicek J (1999) Plant-water relation of NaCl and calcium treated sunflowers plants. Environmental and Experimental Botany 42: 105-111.

Unger PW (1992) Time and frequency of irrigation effects on sunflower production and water use. Soil ciences 46: 1072-1076.

Zwart SJ, Bastiaanssen WGM (2004) Review of measured crop water productivity values for irrigated wheat, rice, cotton and maize. Agricultural Water Management 69: 115-133.