تعیین عامل کاربری با استفاده از شاخصهای سنجش از دور با استفاده از مدل EPM در حوضه سراب سدّ تاریک رودبار گیلان

جغرافیای طبیعی

مقاله 7، دوره 8، شماره 27، فروردین 1394، صفحه 91-104   

نوع مقاله: مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

علی محمدی ترکاشوند^{* 1}؛ رضا بیات²؛ نصراله مؤلایی هشتجین³؛ سمیه جعفری⁴

¹دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، ایران

²عضو هیأت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ایران

³استاد گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، ایران

⁴پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ایران

چکیده

یکی از معضلات مهم مدیریت آّبخیزها در کشور فقدان اطّلاعات و آمار میباشد. با توّجه به نبود ایستگاههای رسوبسنجی در اکثر خروجیهای حوزههای آبخیز کشور و عدم کفایت دادهها،
مدلهای تجربی میتوانند از ابزارهای مناسب برای تولید این لایه اطّلاعاتی مهم باشند. از مدلهای تجربی مورد استفاده مدل EPM است، لذا استفاده از این مدل در برآورد فرسایش و
رسوبدهی حوزههای آبخیز بدون آمار، با هزینهها و مشکلات زیادی در تأمین اطّلاعات روبرو است. در مدل EPM ، عامل کاربری جزو عواملی وجود دارد که امکان تهیّه آنها از طریق سنجش از دور وجود دارد و میتوان آنها را با دقّت و صحّت خوب و با هزینه کمتر محاسبه کرد. حوضه سراب سد تاریک در غرب شهر رودبار، به عنوان حوزه مطالعاتی در نظر گرفته شد. مساحت 2339 هکتار و با میانگین ارتفاع 33912 متر )حداقل 311 متر و حداکثر 9019 متر( / حوضه 3 است. مدل رقومی ارتفاع ) DEM ( راداری حاصل از ماهواره SRTM تهیّه و از آن نقشههای مورد نیاز و اطّلاعات پایه تهیّه گردید. نقشه کاربری حوضه بر اساس تفسیر چشمی تصاویر Google Earth سال و بازدید صحرایی تهیّه شد. سپس عامل کاربری مدل EPM بر اساس روش مرسوم )بازدید صحرایی و جدول مربوطه( و میانگین نظر حداقل 0 کارشناس باتجربه برای هر واحد کاربری تعیین گردید. تعدادی از شاخصهای سنجش از دور مرتبط با کاربری مثل NDVI ، PVI ، SAVI و MSAV روی تصویر ماهوارهای +ETM مربوط به سال 9333 استخراج شدند. به کمک نرم افزار، میانگین شاخصهای سنجش از دوری مذکور برای هر واحد کاربری، استخراج و محاسبه شد و با استفاده از رگرسیون خطی، رابطه بین عامل کاربری مدل و شاخصهای سنجش از دور بررسی، تعیین و تحلیل گردیدند. در مرحله بعد سایر عوامل مدل بر اساس روش مرسوم تعیین و برآورد فرسایش حوضه انجام شد. برآورد مجدد فرسایش حوضه با استفاده از همه عوامل قبل و با استفاده از شاخص مناسبتر حاصل از تصویر ماهوارهای تکرار شد. بهترین رابطه بین شاخص پوشش گیاهی VI و عامل کاربری مدل بدست آمد که ضریب تبیین 0/793 داشت

کلیدواژه‌ها

فرسایش؛ کاربری؛ سنجش از دور؛ EPM

مراجع

1- رفیعى، ر.، کمانى، ن.، خدا بخش، س. و بزرگزاده، ع. (1389): توسط MPSIAC اجرا و کالیبراسیون مدل تجربی شرایط فیزیکی حاکم بر حوضه، مطالعه موردی: حوضه آبریز رودخانه بختیاری، استان لرستان. فصل­نامه زمین شناسی ایران، 4 (14): 63-71.

2- یمانی، م. مزیدی، ا. (1387): بررسی تغییرات سطح و پوشش گیاهی کویر سیاهکو با استفاده از داده­های سنجش از دور، پژوهش­های جغرافیا، 64، صص. 12-1.