بررسی اثر تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد چهار رقم سویا در منطقه میانه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 1، شماره 2، بهمن 1384، صفحه 75-85   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی عزیزی^{* 1}؛ علی فرامرزی²؛ مهرداد عبدی²؛ جلیل اجلی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

³کارشناس ارشد رشته زراعت، عضو باشگاه پژوهشگران جوان واحد میانه

چکیده

این آزمایش در سال 1382 جهت تعیین بهترین تاریخ کاشت و رقم مناسب بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد. تاریخ‌های کاشت در سه سطح شامل 5 اردیبهشت،20 اردیبهشت و 5 خرداد به عنوان فاکتور اول‌ و ارقام سویا در چهار سطح شامل کلارک، ویلیامز، زان، هارکور، به عنوان فاکتور دوم را تشکیل می‌دادند. صفات مورد اندازه‌گیری شامل، عملکرد، وزن هزاردانه، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته‌، ‌شاخص برداشت و اندازه‌گیری میزان روغن و پروتئین می‌باشد. تجزیه آماری صفات اندازه‌گیری شده نشان داد که تاریخ کاشت اثر معنی‌داری بر ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، بیوماس کل، شاخص برداشت و درصد روغن دانه در سطح 5% آزمون دانکن داشت. با تأخیر در کاشت اغلب صفات اندازه‌گیری کاهش یافتند. اما وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و درصد پروتئین دانه تحت تأثیر تاریخ کاشت قرار نگرفتند. کلیة صفات اندازه‌گیری شده غیر از درصد پروتئین دانه در رقم زان در هر سه تاریخ کاشت بیش از سایر ارقام به دست آمد. کمترین تعداد غلاف در بوته و همچنین کمترین شاخص برداشت در هر سه تاریخ کاشت مربوط به رقم ویلیامز بود. همه صفات مورد آزمون به غیر از تعداد دانه در غلاف تحت تأثیر رقم قرار گرفته و معنی‌دار بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار تاریخ کاشت 5 اردیبهشت در رقم زان یعنی 3649 کیلوگرم در هکتار می‌باشد و کمترین میزان عملکرد دانه مربوط به تیمار تاریخ کاشت 5 خرداد رقم‌ هارکور، 1742 کیلوگرم در هکتار بود. در این آزمایش ضریب همبستگی بین صفت عملکرد دانه و صفات بیوماس کل، شاخص برداشت، درصد روغن وزن هزار دانه و تعداد غلاف در بوته در سطح یک درصد همبستگی مثبت و با درصد پروتئین همبستگی منفی مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

Glysine max؛ سویا؛ تاریخ کاشت؛ رقم؛ عملکرد دانه؛ اجزای عملکرد

مراجع

1ـ تلاوکی، م. 1376. تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و شاخص‌های فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی ارقام سویا در                                                                                منطقه کوشک شیراز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز؛ ص. 75.

2ـ سراجوقی، م. 1374. بررسی منحنی رشد و مقایسه عملکرد پنج رقم سویا در سه تاریخ کاشت در شرایط آب و هوای همدان. دانشگاه آزاد اسلامی دانشکده کشاورزی واحد کرج.

3ـ طباطبائی نیم‌آورد، ر. 1374. اثرات تاریخ کاشت و تراکم بر سویا رقم سیمیس در اهواز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز. ص.123.

4ـ عرشی، ی. 1380. راهنمای تولید سویا در سال 2001. دانستنی‌های کشت و فرآوری دانه‌های روغنی. شماره بیست و هشت، بیست و نه. ص. 52، 56، 96ـ80.

5ـ گزارش سالانه 1349 مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد.

6ـ گزارش سالانه 1355 مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد.

7ـ گزارش سالانه 1360 مرکز تحقیقات کشاورزی صفی‌آباد.

8ـ نخزری مقدم، ع. 1372. اثرات تاریخهای کاشت مختلف بر روی اجزای عملکرد دانه در ارقام زودرس و متوسط رس سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز. ص 880.

9ـ نظامی، الف. 1372. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزاء عملکرد سویا در منطقه مشهد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. ص. 171.

10ـ نظریان، ر. 1373. بررسی چگونه رشد دو رقم سویا در تاریخهای مختلف کاشت در اهواز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز. ص.121.

11ـ یوسفی، ف. 1374. اصول مقدماتی کشت سویا. کمیته دانه‌‌های روغنی. ص10، 55.

12- Calvin, T., B. Brent. 2001. Effect of planting date and matarity group on soybean yield. The Texas South Exctension Agronomy, (806) 35.

13- Carner, W. W., Allard H. A. and Foubert, C. L. 1940. Oil content of seed as affected by the nutrient of plant. Jour. Agr. Prs. 3:227-249.

14- Cartter, J. L. , and Hopper, T. H. 1942. Influence of variety, environment, and fertility level on the chemical composition of soybean seed. U.S.D.A. tech. Bal. 767.

15- EgLi, D. B., and W. P. Bruening. 2000. Potential of earhy-maturing soybean cultivars in late plantings. Agron. J. 92:532-537

16- Osler, R. D., and Cartter J. L. 1954. Effect of planting. Agron. Jour. :267-270.

17- Pop, M. P., T. C. Keisling, R. W. McNew, L. R. Oliver, C. R. Dillon, and D.M. Wallace. 2002. Planting date, cultivar, and tillage system effects on dry land soybean production. Agron. J. 84:81-88.

18- Weiss, M. G. Webber, C. R., Williams. L. F. & Probst, A. 1950. Variablity of agronomic and seed compositional characters in soybeans, as influenced by varity and time of planting. U.S.D.A. Tech.1-17