اثر رژیم آبیاری و نیتروژن بر فنولوژی، عملکرد دانه و اسانس روغنی بابونه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 20، مهر 1389، صفحه 77-84   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

بهرام میرشکاری^*

استادیار دانشگاه آزاد ایلامی واحد تبریز

چکیده

    به منظور دستیابی به رژیم آبیاری و کودی مناسب در بابونه با تکیه بر برخی صفات مرتبط با عملکرد، آزمایشی در تبریز در سال زراعی 1386 به­صورت اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه فاکتور دور آبیاری (I) شامل 6، 12 و 18 روز یک‎بار به عنوان عامل اصلی و ترکیب فاکتوریل کود نیتروژنه (N) شامل 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار و تقسیط کود (T) شامل کاشت (100%) (T1)، کاشت(50%) و ساقه­روی(50%) (T2) و کاشت(25%)، ساقه­روی(50%) و آستانه­گل‎دهی(25%)(T3) به عنوان عامل فرعی اجرا شد. نتایج تحقیق نشان داد که افزایش فواصل آبیاری از 6 به 18 روز، زمان گل‎دهی را در سطوح اول، دوم و سوم کود به­ترتیب 2/8، 12 و 5/13 روز به جلو انداخت. بیشترین زمان تا رسیدگی­دانه در تیمار دور آبیاری شش روز یک‎بار با 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن و کمترین آن در دور آبیاری 18 روز یک‎بار با 50 کیلوگرم کود بود. افزایش میزان کود نیتروژنه مصرفی از50 به 100 کیلوگرم در هکتار، عملکرد گل را 5/7% فزونی بخشید. درصد اسانس گل از 48/0% در تیمار دور آبیاری 18 روز یک‎بار با 150 کیلوگرم کود تا 98/0% در تیمار دور آبیاری 12 روز یک‎بار با 100 کیلوگرم کود تغییر یافت. تقسیط کود روی عملکرد اسانس تأثیر گذاشت و بیشترین عملکرد (82/2 لیتر در هکتار) در تیمار تقسیط کود به‎صورت کاشت (50%) و ساقه روی (50%) حاصل شد. با افزایش فواصل آبیاری از 12 به 18 روز عملکرد اسانس و عملکرد دانه به ترتیب 49% و 37% کاهش یافت. کاربرد کود به‎صورت T₃ در مقایسه با T₂ و T₁ موجب افزایش عملکرد دانه به ترتیب برابر  7/9  کیلوگرم در هکتار و  8/17 کیلوگرم در هکتار شد.

کلیدواژه‌ها

بابونه آلمانی؛ تقسیط نیتروژن؛ رژیم آبیاری؛ فنولوژی؛ عملکرد دانه و اسانس روغنی

مراجع

Agena EA (1994) Effect of some environmental and soil factors on growth and oil production of chamomile (Matricaria chamomilla L.). Ph.D. thesis, Faculty of Agriculture, Ain Shams University, Egypt.

Anonymous (2007) Effect of nitrogen on Matricaria chamomilla. www.yahoo.com.

Ashraf M, Qaslim A and Zafar I 2006. Effect of nitrogen application rate on the content and composition of oil, essential oil and minerals of cumin (Nigella sativa L.) seeds. Journal of Science Food and Agriculture 86 (6): 871-876.

  Bagheri A (2005) Determination of nitrogen row spacing in cumin at Tang Mahour region, Fars. The First National Meeting on Cumin. Islamic Azad University, Sabzvar Branch, pp. 90-93. [In Persian with English Abstract].

Charles DJ, Simon JE, Shock CC, Feibert EBG, Smith RM (1993) Effect of water stress and post-harvest handling on artemisinin content in the leaves of Artemisia annua L. In: Janick J and JE Simon (Eds.), New crops Wiley, New York, pp: 628-631.

Charles DJ, Joly RJ, Simon JE (1990). Effects of osmotic stress on the essential oil content and composition of peppermint. Phytochemistry 29: 2837-2840.

Emongor VE., Chweya JA, Munavu RM (2006) Effect of nitrogen and phosphorus on the essential oil yield and quality of chamomile (Matricaria chamomilla L.) flowers. Crop Science Department, University of Nairobi, Kenya.

Gershenzon J (1984) Phytochemical adaptations to stress. In: Timmerman BN, Steelnik C and Loewus FA (Eds.). Recent advances in phytochemistry. Vol. 18. Plenum Press, New York.

  Hajseyedhadi MR, Khodabandeh N, Yasa N, Darzi MT (2003) Effect of sowing date and density on yield and essential oil of chamomile. Iranian Journal of Crop Science 4 (3): 208-217. [In Persian with English Abstract].

  Hasani A, Omidbeighi R (2002) Effects ofwater stress on morphologic, physiologyic and metabolic characteristics of basil. Iranian Journal Agricultural Science 12 (3): 47-59. [In Persian with English Abstract].

Hopkins WG (1995) Introduction to plant physiology. John Wiley and Sons, Inc., New York, USA.

Hornok L (1992) Cultivation and processing of medicinal plants. Academic Publ. Budapest.

Loomis WD (1967) Biosynthesis and metabolism of monoterpenes. In: Pridham JB (Ed.), Terpenoids in plants. Academic Press, New York, pp. 59-82.

Moore TC (1979) Biochemistry and physiology of plant hormones. Springer Verlag Inc., New York, U.S.A.

Okut N, Drum B (2005) Effects of different row spacing and nitrogen doses on certain agronomic characteristics of coriander (Coriandrum sativum L.). Pakistan Journal of Biological Science 8 (6): 901-904.

Pirzad A, Alyari H, Shakiba MR, Zehtab-Salmasi S, Mohammadi A (2006) Essential oil content and composition of German chamomile (Matricaria chamomilla L.) at different irrigation regimes. Agronomy Journal 5 (3): 451-455.

Ram M, Ram D, Singh MM (1995) Irrigation and nitrogen requirement of Bergamot mint on a sandy loam soil under sub-tropical conditions. Journal of Horticultural Science 27: 45-54.

Rao IM, Sharp RE, Boyer JS (1987) Leaf magnesium alters photosynthetic response to low water potentials in sunflower. Plant Physiology 84: 1214-1219.

Reffat AM, Saleh MM (1997) The combined effect of irrigation intervals and foliar nutrition on sweet basil plants. Bulletin of Faculty of Agriculture, University of Cairo, 48: 515-527.

Sharma R (2004) Agro-techniques of medicinal plants. Daya Publishing House, New Delhi.

Singh M 1999. Effect of soil moisture regime, nitrogen and modified urea materials on yield and quality of geranium (Pelargonium graveolens) grown on alfisols. Journal of Agricultural Science 133: 203-207. Cambridge University Press.

Surendra K, Choudhary GR, Chaudhari AC (2002) Effects of nitrogen and biofertilizers on the yield and quality of coriander (Coriandrum sativum L.). Annals of Agricultural Research 4: 634-637.

  Zehtab Salmasi S, Javanshir A, Omidbeighi R, Aliari H, Ghasemi Golezani K, Afshar J (2003) Effect of sowing date and limited irrigation on essence and anethol in anison. Iranian Journal of Agricultural Science 13 (2): 46-57.

Zehtab Salmasi S, Ghasemi Golezani K, Moghbeli S (2005) Effect of sowing date and limited irrigation on the seed yield and quality of dill (Anethum graveolens L.). Turk Journal of Agricultural Forestry 30: 281-286.