بررسی روابط بین صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بعضی از عناصر شیمیایی گیاه دارویی کافوری (Camphorosma monspeliaca L.) جمع‌آوری شده از رویشگاه اراک

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 3، دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 24، مهر 1390، صفحه 19-28   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

تورج رحیمی¹؛ فرزاد پاک نژاد²؛ بهلول عبا سزاده^{* 3}؛ محمدرضا اردکانی²؛ مجید زارع ولوجردی 4⁴؛ معصومه لایق حقیقی⁵

¹عضو هیأت علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس

²عضو هیأت علمی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

³دکتری زراعت، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور،

⁴کارشناس ارشد، منطقه 12 دانشگاه آزاد اسلامی

⁵کارشناس ارشد گیاهان دارویی، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

چکیده

    به‎منظور بررسی روابط بین صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بعضی از عناصر شیمیایی گیاه کافوری، نمونه‎های این گیاه از رویشگاه طبیعی اراک در مرحله گل‎دهی کامل جمع‎آوری شد. صفات مورفولوژیکی مانند ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، قطر بزرگ و کوچک تاج پوشش، عملکرد سرشاخه کل و سرشاخه گل‎دار 20 تا 40 گیاه از هر پلات اندازه‌گیری شد. هم‎چنین کلروفیل، قندهای محلول، پرولین، سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، کلر و آهن گیاهان هر پلات اندازه‌گیری شد. نتایج حاصل از همبستگی صفات نشان داد که عملکرد سرشاخه کل با عملکرد سرشاخه گل‎دار (^**97/0r=)، تعداد پنجه (^**94/0r=)، قطر تاج پوشش2 (^**83/0r=)، کلروفیل کل 1 (^*79/0r=)، کلروفیل کل 2 (^*77/0r=)، کلروفیل a (^*78/0r=) و کلروفیل b (^*77/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار دارد، اما با طول ریشه (^*74/0-r=)، عملکرد ریشه (^**83/0-r=)، قندهای محلول (^*76/0-r=)، پرولین (^**94/0-r=) و کلر (^*77/0-r=) همبستگی منفی معنی‌دار دارد. عملکرد سرشاخه گل‎دار با تعداد پنجه (^**97/0r=)، قطر تاج پوشش1 (^*77/0r=)، قطر تاج پوشش2 (^**97/0r=) و کلروفیل کل1 (^*74/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار و با عملکرد ریشه (^*77/0-r=)، قندهای محلول (^*97/0-r=)، کلسیم (^*72/0-r=) و مقدار کلر موجود در گیاه (^**81/0-r=) همبستگی منفی معنی‌دار داشت. قندهای محلول با پرولین (^**83/0r=)، مقدار منیزیم (^**88/0r=)، کلسیم (^**90/0r=) و کلر (^**91/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار داشتند. پرولین با منیزیم (^*79/0r=)، کلسیم (^*79/0r=) و کلر (^**87/0r=) همبستگی مثبت معنی‌دار داشت. در رگرسیون گام به گام اثر صفات بر عملکرد سرشاخه گل‎دار به عنوان متغیر وابسته، پنج صفت عملکرد سرشاخه کل، آهن، قطر تاج پوشش 2، کلر و قطر تاج پوشش 1 به ترتیب وارد معادله شدند. نتایج حاصل از تجزیه علیت نشان داد که سرشاخه کل بالاترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد سرشاخه گل‎دار دارد. به طور کلی نتایج نشان داد که شوری باعث کاهش اندام‌های هوایی گردیده و جذب آهن را کاهش می‌دهد، اما گیاه برای مقابله با شوری از جذب املاح و گسترش سیستم ریشه‌ای استفاده می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

گیاهان دارویی؛ کافوری؛ عناصر؛ همبستگی؛ تجزیه گام به گام؛ تجزیه علیت

مراجع

Abbaszadeh B, Rezaei MB, Paknejad F (2011) Evaluation of relationship between essential oil yield and some agricultural characteristics of two ecotypes of Mentha langifolia L. Huds. var. amphilema L. by using of path analysis. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 27(1): 46-55.

Abbaszadeh B (2011) Eco physiological study of salinity tolerance in two halophyte Medicinal Plants (Camphorosma monspeliaca L. and Artemisia sieberi Bessr). Ph.D. Thesis, Islamic Azad University, Karaj Branch. 385 pp. [In Persian with English Abstract].

Akhani H, Ghorbani M (1993) A contribution to the halophytic vegetation flora of Iran. Towards Rational Use of High Salinity Tolerant Plants. Vol. 1: 35-44.

Alkire BH, Simon JE, Palevtich D, Putiavsky E (1993) Water management for midwestern peppermint (Menthapiperita L.) growing in highly organic soil. Acta Horticulture 344: 544-556.

Ardakani M, Abbaszadeh B, Sharifi Ashourabadi E, Lebaschi MH, Paknejad F (2007) The effect of water deficit on quantitive and qualitative characteristics of balm (Melissa officinalis L.) Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 23(2): 251-261.

Arshi A, Abdin MZ, Iqbal M (2002) Tolerance and proline accumulation: a comparative study in salt tolerant and wild type cultured cells of egg plant. Plant Biologic Plantrum 45(2): 295.

Asadi M (2002) Flora of Iran, Chenopodiacea. No 38, Iranian Research Institute of Forests and Rangelands. [In Persian with English Abstract].

Asri Y (1999) Vegetation of the Orumieh lake salt marshes, Iranian Research Institute of Forest and Rengelands. No 191-1998. 222 pp. [In Persian with English Abstract].

Babaei K, Amini dehghi M, Modares Sanavi SEM, Jabari R (2010) Water deficit effect on morphology, proline content and thymol percentage of thyme (Thymus vulgaris L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 26 (2): 251-263.

Bates LS, Waldern RP, Teare ID (1973) Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant Soil 39: 205- 207.

Bettaieb I, Zakhama N, Wanes W, Marzouk B (2009) Water deficit effects on Salvia officinalis fatty acids and essential oils composition. Science Horticulture 120: 27-275.

Bohnert HJ, Jensen RG (1996) Strategies for engineering water stress tolerance in plants. Trends in Biotechnology 14: 89- 97.

Bruria H, Arie N (1998) Physiological response of potato plants to soil salinity and water deficit. Plant Science 137: 43- 51.

Chen Y, Nelson RL (2004) A. genetic variation and relationship among cultivated wild and semi wild Soybean. Crop Science 44: 316-325.

Dewey DR, Lu KH (1959) A correlation and path coefficient analysis of components of crested wheat grass seed production. Agronomy Journal 51: 515-519.

Dofing SM, Knight CW (1992) Alternative model for path analysis of small grain yield. Crop Science 32: 487-489.

Farooqi AHA, Fatima S, Sharma D (1999) Effect of water stress on growth and essential oil metabolism in Cymbopogon martini (Plamerosa) cultivars. Journal of Essential Oil Research 11: 491-496.

Francisco G, Jhon L, Jifon S, Micaela C, James PS (2002) Gas exchange, chlorophyll and nutrient contents in relation to Na and Cl accumulation in sunburst mandarin grafted on different root stock. Plant Science 35: 314-320.

Ghahreman A (1998) Flora of Iran. No 1989. Iranian Research Institute of Forest and Rangelands. Vol. 16. [In Persian with English Abstract].

Ghazanshahi DJ (1997) Soil and plant analysis. Homa Publisher. 310 pp. [In Persian with English Abstract].

Irma T, Jolan C, Gabriella S; Ferenc H; Attila P, Gabriella K; Agnes S; Margit S; Laszlo E (2002) Acclimation of tomato plants to salinity stress after a salicylic acid pre- treatment. Proceeding of the 7^th Hungarian Congress on Plant Physiology S2-O2.

Irrigoyen JJ, Emerich DW, Sanchez DM (1992) Water stress induced changes in concentrations of proline and total soluble sugars in modulated alfalfa (Medicago sativa) plants. Physiologia Plantarum 84: 55-60.

Kazemi Saeid F (2002) Study of water stress and nitrogen fertilizer effects of growth, minerals and essential oil content in cummin (Cuminum cyminum L.). M.Sc. Thesis. Tarbiat Modares University. 122 pp. [In Persian with English Abstract].

Kukreja AK, Dhawan PS, Ahuja PS, Sharma S,. Mathur AK (1992) Effect of genetic improvement of mints on the quantitative traits of its essential oil of in vitro derived clones of Japanese mint (Mentha arvensis var piperaascens Holmes). Journal of Essential Oil Research 4: 623-629.

Mirzaei Nodoushan H, Mehr Pour S, Sefidkon F (2006) Path analisis of the characters influencing essential oil in three Thymus species. Pajouhesh-Va- Sazandegi 71 (1): 88-94. [In Persian with English Abstract].

Mirzaie-nodoushan H, Rezaie MB, Jaimand K (2001) Path analysis of essential oil-related characters in Mentha spp. Flavor and Fragrance Journal. 16: 340-343.

Moghimi J (2006) Ornamental shrubs, climbers and bamboos. France Lincoln, 592 pp.

Nieman RH (1965) Expansion of bean leaves and its suppression by salinity. Plant Physiology 40: 156-161.

Nuccio ML, Rhodes D, McNeil SD, Hanson AD (1999) Metabolic engineering of plants for osmotic stress resistance. Current Opinion on Plant Biology 2: 128-134.

Refaat AM, Saleh MM (1997) The combined effect of irrigation internal and foliar ntrition on sweet basil plants. Bulletin of Faculty of Agricultural University of Cairo 48: 515-525.

Rout NP, Show BP (1998) Salinity tolerance in aquatic macrophysics: probable role of proline, the enzymes involved in its synthesis and C4 type of metabolism. Plant Science 136: 121- 130.

Safikhani F (2006) Investigation on physiological resistance aspects under drought stress of Dracocephalum moldavica L. Ph.D. Thesis, Chamran University. 352 pp. [In Persian with English Abstract].

Shu ZW (2003) Camphorosma Linnaeus, Sp.Pl.122.1753. Flora of China 5: 387-388.

Sreevalli Y, Baskaran K, Chandra R, Kuikkarni R, Hasan S, Samresh D, Kakre J, Ashok A, Rakesh T (2001) Preliminary observations on the effect of irrigation frequency and genotype on yield and alkaloid concentration in Petriwinkle medicinal. Aromatic Plant Sciences 22: 356-358.

Tabaei Aghdaei SR, Babaei M (1992) Evaluation of genetic diversity for drought tolerance in stem cuttings of Rosa damascene Mill using multivariate analysis. Iranian Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research 11 (1): 30-51. [In Persian with English Abstract].

Waffenschmidt S, Woessner JP, Beer K, Goodenough UW (1993) Isodityrosine cross-linking mediates insolubilization of cell walls in chlamydomonas. Plant Cell 5: 809-820.

Waisel Y (1972) Bology of halophytes. Academic Press, New York. 395 pp.

Wang RZ (2002) The C4 photosynthetic pathway and life forms in grassland species from north China. Photosynthetic 40 (1): 97-102.

Zandi Esfahan E (2011) Investigation on salinity tolerance of Suaeda vermiculata and Atriplex leucoclada under naturalhabitat and laboratoryconditions. Ph.D. Thesis, Islamic Azad University, Science and Research Branch. 227 pp.

Zhao JG, Chen WM, Li ZL (1991) Factor analysis of the main agronomic characters in soybean. Science 10: 24-30.