ارزیابی تأثیر چند قارچ کش رایج در کنترل بیماری سیاهک پنهان سورگوم جارویی ناشی از قارچ Sporisorium sorghi در شرایط مزرعه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 5، دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 5، بهمن 1385، صفحه 13-18   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سلیمان جمشیدی^* ؛ احمد غفاری

چکیده

     بیماری سیاهک پنهان سورگوم جارویی ناشی از قارچ Sporisorium sorghi Link جزو شایع‌ترین بیماریهایی است که همه ساله بصورت اندمیک در مزارع سورگوم جارویی منطقه میانه و زنجان مشاهده و خسارات عمده‌ای را به این محصول وارد می‌کند. جهت ارزیابی تأثیر چند قارچکش رایج بر کاهش یا ریشه‌کنی مایه آلودگی بذرزاد قارچ عامل بیماری، دو آزمایش با بذور دارای آلودگی طبیعی و نیز با آلوده نمودن مصنوعی آنها، به میزان 10 گرم تلیوسپور به ازای هر کیلوگرم بذر در مزرعه اجرا گردید. بذرها با آغشته نمودن به تلیوسپورهای قارچ در آلودگی مصنوعی و بدون آغشته نمودن به آن و با فرض آلودگی طبیعی، پس از تیمار با دز 5/1 در هزار از قارچکشهای کاربوکسین- تیرام، بنومیل، مانکوزب، مانب و پروپیکونازول کاشته شدند. تعداد گیاهان مبتلا و سالم در هنگام برداشت، شمارش و داده‌های بدست آمده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین تیمارها اختلاف معنی‌داری وجود دارد. در آزمایش آلودگی مصنوعی تمامی تیمارها با تیمار شاهد اختلاف معنی داری داشتند، درحالیکه در آلودگی طبیعی تیمار کاربوکسین- تیرام با شاهد اختلاف معنی‌داری نشان نداد. در هر دو آزمایش قارچکشهای پروپیکونازول، مانب و مانکوزب بیشترین و کاربوکسین تیرام کمترین تأثیر را در کنترل بیماری از خود نشان دادند. تأثیر مانب و مانکوزب اختلاف معنی‌داری با پروپیکونازول در هر دو آزمایش نداشت. توصیه کاربرد بنومیل نیز براساس نتایج حاصل از آلودگی طبیعی در صورت در دسترس بودن قارچکش‌های پروپیکونازول، مانکوزب و مانب مناسب بنظر نمی‌رسد.

کلیدواژه‌ها

سورگوم جارویی؛ سیاهک پنهان؛ Sporisorium sorghi؛ کنترل شیمیایی

مراجع

1. ارشاد، ج. 1380. سیاهکهای گزارش شده در ایران (شناسایی – میزبان ها – پراکنش). مجله رستنیها. شماره 1، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. تهران. اوین. 154 ص.
2. بهداد، ا. جلالی، ص. فیلسوف، ف. ارشاد، ج. 1377. شناسایی و پراکندگی گونه­هایSporisorium  عامل سیاهک سورگوم دانه‌‌ای در منطقه اردستان. خلاصه مقالات سیزدهمین کنگره گیاهپزشکی ایران، دانشکده کشاورزی کرج. جلد دوم،  ص 94.
3. جمشیدی، س. 1383. ارزیابی تأثیر بذور سورگوم جارویی با قارچکش‌های مختلف در کنترل سیاهکهای خوشه و پوشیده در شرایط مزرعه. طرح پژوهشی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه. 37 ص.
4. 4.  جمشیدی، س .1381. شناسایی عوامل انواع سیاهک در سورگوم جارویی و تعیین پراکندگی آنها در منطقه میانه و زنجان. طرح پژوهشی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه. 40 ص.
   1. Atac, A. 1989. Effectiveness of some fungicides against covered kernel smut disease (Sphacelotheca sorghi «Link» Clin.) on sorghum (Sorghum vulgare Pers. var. techicum «Koern.» Jav.) in Cukurova Region. JournalofTurkishPhytopathology. 18: 1-2, 47-50.
   2. Brent, K. J., and W. Hollomon. 1998. Fungicide Resistance: the Assessment of risk.  Global crop protection, GCPF (Brussels), 49 pp.
   3. Duschanov, I. D. 1981. Fungicides for treatment of sorghum seed. Khimiya-v-Sel'skom-Khozyaistve. 19: 3, 31-34.
   4. El-Helaly, A. F., I. A., Ibrahim. 1957. Host-parasite relationship of Sphacelotheca sorghi on sorghum. Phytopathology. 47:620-623.
   5. Hansing, E. D. 1970. Control of seed-born fungi with systemic fungicides. Proc. Int. Seed Test Assessment. 35:815-820.

10. Harris, K. M. 1963. Assessments of the infection of guineacorn (Sorghum vulgare) by covered smut (Sphacelotheca sorghi (Link) Clint. in Northern Nigeria in 1957 and 1958. Annual Applied Biology, 51:367-370.

11. Markov, M. 1964. Resistance of sorghum to Sphacelotheca sorghi and means of seed treatment. Rasteniev. Nauki., 1(4):159-166.

12. Mtisi, E., K. Leuschner (ed.), C. S. Manthe. 1996. Evaluation of systemic seed dressings for the control of covered kernel smut on sorghum in Zimbabwe.Drought-tolerant crops for Southern Africa. Proceedings of the SADC-ICRISAT Regional Sorghum and Pearl Millet Workshop, Gaborone, Botswana, 185-188.

13. Panchbhai, S. D., C. R. Reddy, B. K Verma. 1984. Effect of sorghum seed treatment with double dose of mercurial fungicides on seed viability and smut spore germination. Seed Research, 12(2): 33-37.

14. Popov V. I., Silaev, A. I. 1978. Effectiveness of seed dressing of sorghum against two species of smut disease. Nauch.-Tr.-Leningr.-S.-Kh.-Inst. 351: 85-87.

15. Shah-S. E., Mariappan V. 1992. Efficacy of new fungicides against the diseases of rice and sorghum. Indian Journal of Mycology and Plant Pathology. 22: 2, 152-159.

16. Tarr, S. A. J. 1962. Diseases of sorghum, Sudan grass and broomcorn. Wallingford, UK: CAB International.

17. Thobbi, V. V., Mohan, J. Singh, B. U. 1974. Shootfly and grain smut control in sorghum. Pesticides, Bombay. 9: 1, 40-41.

18. Wall, G. C., M. J., Jeger, R. A., Frederiksen. 1989. The relationship of yield loss to foliar diseases on sorghum grown by subsistence farmers in southern Honduras. Tropical Pest Management, 35(1): 57-61.