اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد روغن، کیفیت دانه و جذب پتاسیم و فسفر از خاک در کلزا رقم SLM046

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3، شهریور 1385، صفحه 77-85   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی طاهرخانی^{* 1}؛ احمد گلچین²

¹عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه-دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و تحقیقات

²دانشیار دانشگاه زنجان، گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی

چکیده

کلزا از مهم‌ترین محصولات روغنی است که طی سالیان اخیر کشت آن بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کلزا غالباً به عنوان گیاهی با نیاز بالای نیتروژن مورد توجه است. آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 83-1382 در مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان به اجرا در آمد. پنج سطح کودی شامل صفر، 60 ، 120، 180 و 240 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از چهار منبع کودی مختلف شامل اوره با پوشش گوگردی، اوره معمولی، نیترات آمونیم و سولفات آمونیم مورد استفاده قرار گرفت. رقم مورد استفاده کلزا SLM046 بود. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین عملکرد دانه و روغن از بالاترین سطح کودی و با استفاده از کود اوره معمولی حاصل شده است، اما سطح کودی 120 کیلو گرم با میانگین 63/49 درصد بیشترین درصد روغن دانه را به خود اختصاص داد و با افزایش سطوح کودی از میزان آن در دانه کاسته شد. با افزایش سطوح نیتروژن میزان گلوکوزینولات کنجاله بطور معنی‌داری کاهش یافت. بیشترین تعداد غلاف در بوته از بالاترین سطح کودی نیتروژن بدست آمد. بالاترین درصد پروتئین در دانه به میزان 67/19 درصد از بالاترین سطح نیتروژن بدست آمد. حداکثر فسفر تجمع یافته در برگ از تیمار 60 کیلو گرم در هکتار نیتروژن بدست آمد و با افزایش سطح کودی از مقدار آن کاسته شد. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش استعمال کود نیتروژنه مقدار تجمع یا جذب پتاسیم در گیاه افزایش می‌یابد به طوری که بالاترین میزان پتاسیم تجمع یافته از سطح کودی 240 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص بود. بالا بودن ضریب همبستگی عملکرد دانه با عملکرد روغن و به دنبال آن عملکرد بیولوژیکی نشان داد که اساس انتخاب منابع کودی و مقادیر نیتروژن می‌تواند عملکرد روغن باشد.

کلیدواژه‌ها

کلزا؛ سطوح ازت؛ علمکرد روغن؛ گلوکوزینولات؛ پتاسیم؛ فسفر

مراجع

1-  احمدی, م. ر. و ف. جاوید فر. 1377. تغذیه گیاه روغنی کلزا (ترجمه). شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه های روغنی.

2-  بانک اطلاعات کشاورزی جهان. 1380. وزارت جهاد کشاورزی. معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فن آوری اطلاعات. ویرایش سوم. شماره 07/80.

3-  بنی سعیدی، ک. 1379. بررسی اثرات سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته بر روند رشد و عملکرد کمی و کیفی کلزا رقم PF در شرایط آب و هوایی خوزستان. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد دزفول.

4-  خواجه زاده، ع. ر. 1377. بررسی اثر مقادیر مختلف کود ازته و میکروالمنت‌ها بر عملکرد و سایر صفات زراعی کلزا. پنجمین کنگره زراعت واصلاح نباتات ایران.

5-  شهیدی، ا. و ک. فروزان. 1376. کلزا. انتشارات شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه های روغنی.

6-  صنعت روغن نباتی. 1380. انتشارات شرکت سهامی توسعه کشت دانه‌های روغنی.

7- عاشوری، م. و ن. محمدیان روشن. 1380. بررسی اثرات کاربرد سطوح مختلف ازت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزا. هفتمین کنگره علوم خاک ایران. دانشگاه شهر کرد.

8-       Allen, E. J. and D. E. Morgan .1972. A quantitative analysis the effects of nitrogen on the growth, development and yield of oil seed rape. J. Agric. Sci.Cambridge, 78: 315-324.

9-       Grant. C. A. and L. D. Bailey.1993.Fertility management in canola production. Can .J of Plant Sci .73 .651 –671.

10-   Holmes, M. R. J.1980.Nutrition of the oilseed rape crop. Applied Science Publishers, Barking.Essex. UK.

11-   Holmes, M. R. J. and A. M. Ainsley. 1979. Nitrogen top-dressing rquirements of winter oilseed rape. Journal Science Food and Agriculture.30: 119-128.

12-   Jackson.G. D. 2000.Effects of nitrogen and sulfur on canola yield and nutrient uptake.Agron.J.92: 644-648.

13-   Leggett.T. L. and D. B., Egli, 1980.In world soybean conferenceII, ed. F. T. Corbin. Boulder, Colo: Westview.

14-   Lewis.C. E. and C. W. Knight. 1987.Yield response of rapeseed to row spacing and rates of seeding N-fertilization in interior Alaska.Can.J.Plant Sci. 67:53-57.

15-   Marschner.H. 1995.Mineral nutrition of higher plants. Academic Press. U.S.A. Pp: 329-330.

16-   Nuttall.W. F., H.Ukrulentz, J. W. B. Stewart, and D. T. Spurr. 1987. The effect of nitrogen, sulphur and boron on yield and quality of rapeseed. Can.J.Soil Sci: 545-559.

17-   Radenovich.B.1987, The nitrogen quantity influence on seed yield, oil content and the production of oil out of oil rape. Zemlgisre-I-bilgica (Yugoslavia): p17.

18-   Scott, R. K., Ogunrmi, E. A., Ivins, J. D. and N. J. Mendham.1973.The effect of fertilizers and harvest date on growth and yield of oilseed rape sown in autumn and spring, Journal Agriculture Science Cambridge. 81:287-293

19-   Shepherd.M.A., and R.Syilvester-Bradle.1996. Effect of nitrogen fertilizer applied to winter oilseed rape (Brassica napus) on soil mineral nitrogen after harvest and on the response of a succeeding crop to nitrogen fertilizer.J.Agriculture Sci.Cambridage University Press.126, 63???

20-   Smith.C.J.Wright.E.C. and M. R. Woodroofe. 1988. The effct of irrigation and nitrogen fertilizer on rapseed production in southeast Australia.I.Nitrogen accumulation and oil yield. Irrigation Science.9:15-25.

21-   Taylor.A.J. Smith, C. J., and I.B.Wilson. 1991. Effect of irrigation and nitrogen fertilizer on yield, oil content, nitrogen accumulation and water use of canola. Frtilizer Research.29: 349-260.

22-   Wetter, L. R., H. Ukrainetz, and P. K. Downey. 1970. The effect of chemical fertilizers on the content of oil, protein and glucose inolates in rapeseed. Proceeding of the International Confrence on Rapeseed and Rapeseed Products.St.Adele.Canada.92-112.

23-   Wilson, D. O., Boswell, F.C. Ohki, K.Parker.M.B. ShumanL.M. and Jelum,M.D 1982. Changes in soybean seed oil and protein as influenced by managanese nitrogen.