الگوی بهینه بهره برداران چغندر قند کار منطقه اقلید در شرایط توأم با محدودیت آب و ریسک

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 7، شهریور 1386، صفحه 17-28   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

فردین بوستانی^{* 1}؛ حمید محمدی²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی جهرم

چکیده

     هدف اصلی این مطالعه تدوین الگوی بهینه بهره برداران چغندرکار اقلید (استان فارس) و هم چنین بررسی اهمیت چغندرقند در الگوی کشت آن ها بود. با توجه به اثرگذاری مسأله ی ریسک بر تصمیم تولیدکنندگان، دو منشأ ریسک قیمت و عملکرد نیز در تدوین الگو دخالت داده شدند. هم چنین با استفاده از قابلیت تکنیک برنامه­ریزی چند هدفی، مسأله ی کاهش استفاده از آب نیز به سایر اهداف اضافه شد. یافته ها نشان داد که تفاوت بازدهی الگوی فعلی با الگوی بهینه تنها 7 درصد است، اما از نظر ترکیب محصول میان آن ها تفاوت وجود دارد. به این ترتیب که در الگوی فعلی 8/3 هکتار از سطح زیرکشت بهره­بردار نماینده با 8/6 هکتار به چغندرقند اختصاص دارد در حالی که در الگوی بهینه این مقدار به 2/0 هکتار کاهش می­یابد. به طور کلی در الگوهای ارایه شده، ترکیب محصول از چغندرقند و گندم به نفع لوبیا تغییر می­یابد. این تغییر افزون بر هدف تأمین بازدهی فعلی بهرهججبرداران، هدف کاهش مصرف آب تا 33 درصد سطح مصرف فعلی را نیز تأمین می­کند. یافته ها نشان داد که بهره برداران در تدوین الگوی کشت خود عمدتاً به ریسک قیمت توجه دارند. هم چنین مشخص گردید که ناکارایی چغندرقند در استفاده از نهاده ی محدود کننده ی آب باعث کاهش اولویت آن در الگوی کشت گردیده است.    

کلیدواژه‌ها

چغندرقند؛ الگوی کشت بهینه؛ آب؛ ریسک؛ استان فارس

مراجع

1-   بیات، پ. 1378. عنوان تعیین الگوی بهینه کشت با بهره‌برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی: مطالعه موردی دشت برازجان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه شیراز.

2-     بی نام. 1381. سالنامه آماری استان فارس. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فارس.

3-     ترکمانی، ج. 1375. استفاده از برنامه­ریزی توأم با ریسک در تعیین کارایی بهره برداران کشاورزی، مجله علوم کشاورزی ایران، شماره 27.

4-   ترکمانی، ج. و ع. کلایی. 1378. تأثیر ریسک بر الگوی بهینه بهره‌برداران کشاورزی: مقایسه روش‌های برنامه‌ریزی توأم با ریسک موتاد و تارگت موتاد. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفتم، شماره 25،‌ ص28-7.

5-   ترکمانی، ج. و ر. صداقت. 1378. تعیین الگوی بهینه تلفیق باغداری و زراعت: کاربرد روش مدل‌سازی ایجاد گزینه‌ها. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفتم، شماره 28،‌ ص34- 7.

6-   چیذری، ا. و خ. ع. قاسمی 1378. کاربرد برنامه‌ریزی ریاضی در الگوی بهینه کشت محصولات زراعی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفتم، شماره 28، ص 76-61.

7-   کرامت‌زاده، ع.، ا. ح.چیذری، و ح. موسوی. 1384. مدیریت منابع آبی از طریق تخصیص بهینه آّب بین اراضی زیرسدها؛ مطالعه موردی سد بازرو شیروان، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

8-     گزین، م. ر. 1381. بررسی رابطه متقابل میان صنعت و کشاورزی: مطالعه موردی صنعت قند وشکر. پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه زابل.

9-   محمدی، ح. ف. کفیل­زاده، س. پیش­بین، م. ترابی، و ع. عامری 1385. تحلیل مالی طرح­های سرمایه­گذاری تولید و اثرهای ریسک عوامل تولید بر فرآوری شیلات در استان فارس. فصلنامه بیمه و کشاورزی. شماره 11: 106-69. 

10-  محمدیان، م. ا. ح. چیذری، و س. ا. مرتضوی 1384. تأثیر کنترل ریسک قیمتی برنج در شرایط بورس کالا بر الگوی کشت بهینه: مطالعه موردی استان گلستان منطقه گنبد- مینودشت. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال سیزدهم، شماره 49، ص 194-168.

11- نقشینه­فرد، م. ح. محمدی، خ. قادری، م. یاعلی،  ع. اجرایی و س. پیش­بین 1385. کاربرد مدل­های برنامه­ریزی ریسکی در تعیین الگوی بهینه محصولات زراعی و باغی استان فارس. فصلنامه بیمه و کشاورزی. شماره 12: 128-109.  

12-  Burton, R. O., J. S.Gidley, B. S. Baker and K. J. Red-Wilson. 1987. Nearly optimal programming solutions: Some conceptual issues and a farm management application. American Journal of Agricultural Economics, 69: 813-818

13-  Doppler,W., A. Z. Salman, E. K. Al-Karablieh and H. P. Wolf. 2002. The impact of water price strategies on the allocation of irrigation water: The case of the Jordan Valley. Agricultural Water Management, (55):171-182.

14-  Francisco, S. R. and Mubarik, A. 2006. Resource allocation trade-offs in Manila's peri-urban vegetable production systems: An application of multiple objective programming. Agric. Sys. 87, 147–168.

15-  Kumar, B. 1995. Trade-off Between Return and Risk in Farm Planning: MOTAD and Target MOTAD Approach. Indian Journal of Agricultural Economics, 50: 193-199.

16-  Raju, K.S. and D. N. Kumar. 1999. Multicriterion decision making in irrigation planning. Agricultural System, 62: 117–129.

17-  Suresh, K. R. and P. P. Mujumdar. 2004. A fuzzy risk approach for performance evaluation of an irrigation reservoir system. Agricultural Water Management, 69: 159-177.

18-  Willis, C. and M. S. Willis. 1993. Multiple criteria and nearly optimal solutions in greenhouse management. Agricultural System, 41: 289-303.