مطالعه تنوع ژنتیکی ارقام تجاری گندم نان از نظر حرکت مجدد آسیمیلات ها به دانه در دو شرایط نرمال و تنش خشکی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 7، شهریور 1386، صفحه 89-101   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مجید طوسی مجرد^{* 1}؛ محمدرضا قنادها²؛ محمد صالحی³

¹کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی

²عضو هیأت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

³کارشناس ارشد اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

این تحقیق به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های تجاری گندم بهاره از نظر پتانسیل حرکت مجدد اسیمیلات ها به دانه در دو شرایط نرمال و تنش خشکی، در دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در یک آزمایش آبیاری بر اساس شرایط آب و هوایی و نیاز ظاهری گیاه تا پایان دوره رشد صورت گرفت. در حالی که در آزمایش دیگر پس از انجام آبیاری در مرحله سنبله دهی، با عدم آبیاری در دوره پر شدن دانه، ژنوتیپ های مورد مطالعه در شرایط تنش خشکی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تفاوت ژنوتیپ ها از نظرمقدار ماده ی خشک انتقال یافته از پدانکل و میان گره دوم در هر دو شرایط محیطی نرمال و تنش خشکی معنی دار نبود، در حالی که تفاوت ژنوتیپ ها از نظر مقدار ماده ی خشک انتقال یافته از بقیه ی بخش های گیاه معنی دار گردید. تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها از نظر سهم حرکت مجدد ماده ی خشک در کلیه ی اندام ها معنی دار نبود. در شرایط نرمال، کارایی حرکت مجدد ماده ی خشک از پدانکل و میان گره دوم بدون اختلاف معنی دار و در مورد بقیه گیاه در سطح  5% معنی دار بود. در شرایط تنش خشکی بر عکس، کارایی حرکت مجدد ماده ی خشک پدانکل و میان گره دوم در سطح 5% دارای اختلاف معنی دار و در مورد بقیه گیاه بدون اختلاف معنی دار می باشد. با توجه به عدم همبستگی صفات وابسته به فرایند حرکت مجدد با عملکرد دانه، اگر چه این فرایند به عنوان یک منبع پشتیبانی کننده ی وزن دانه گندم ارزیابی می شود، اما با توجه به سهم نسبتاً اندک این فرایند در وزن دانه به نظر نمی رسد که در ژنوتیپ های نیمه پاکوتاه، انتخاب بر اساس صفات وابسته به این فرایند منجر به دست یابی ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا گردد.

کلیدواژه‌ها

آسیمیلات ها؛ تنوع ژنتیکی؛ گندم نان؛ شرایط نرمال و تنش خشکی

مراجع

1- جهان بین، ش. 1382. بررسی اثر تنش های خشکی، دما و شوری بر شاخص های فیزیولوژیک و عملکرد ژنوتیپ های جو لخت. رساله دکتری رشته ی زراعت، دانشگاه تربیت مدرس.

2- نادری، ا. 1380. ارزیابی تنوع ژنتیکی و مدل سازی پتانسیل انتقال مجدد آسیمیلات ها و نیتروژن به دانه در ژنوتیپ های گندم در شرایط تنش خشکی. رساله دکتری رشته ی زراعت، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران.

3 - Beninati, N. F, and  R. H. Busch. 1992. Grain  protein inheritance and nitrogen ptake and redistribution  in  crosses.  Crop  sci. 32: 1471 –1475.

4- Blacklow, W. M., B. Darbyshire, and P. Pheloung. 1984. Fructans progressed and   depolymerized in the internodes of winter wheat as grain filling progressed. Plant sci. Lett. 36: 213 –218.

5- Blum, A., H. Polarkova, G. Golan, and J. Mayer. 1983. Chemical desiccation  of  wheat  plants  as simulator of post anthesis stress. I. Effects on traslocation and kernel growth. Field crops  res. 6: 51–58.

6- Clarke, J. M., R. A. Richards and A. G. Condon. 1996. Effect of drought stresss on residual  transpiration and it's relationship with water use of wheat. Canadian journal of plant science, 1. 71: (3): 695–702.

7- Clarke, J. M., T. F. Townley, T. N. Smith, Mc C. Aig, and G. Green. 1984.Growth  analysis of  spring wheat cultivars of varing drought resistance. Crop  sci. 24: 573– 970.

8 - Cooper, J. C. B. 1983. Factor analysis. an overview. Am. Statis. 37: 141–147.

9- Cox, M. C., C. O. Qualset, and  D. W. Rains.1986. Genetic varition for nitrogen assimilation  and translocation in wheat. Iii: nitrogen translocation in relation to grain yiled and protein.  Crop  sci. 26: 737–740.

10- Davidson, D. J., and P. M.Chevalier.1992. Storage and remobilization of water soluble  carbohydrates in stems of spring wheat. Crop sci. 32: 186–190.

11- Entz, M. H., and D. B. Flower. 1990. Differential agronomic responses of winter wheat  cultivars to postanthesis environmental stress. Crop sci. 30: 1119 –1123.

12- Flood, R. G., P. G. Martin., and W. K. Gardner. 1995. Dry matter accumulation and  partitioning and its relationships to grain yield in wheat. Aust. J. Exp. Agric. Res. 35: 495–502.

13- Gent, M. P. N. and R. K. Kiyomoto. 1989. Assimilation and distribution of photosynthesis in  winter wheat cultivars differing in harvest index. Crop sci. 29: 105–125.

14- Giunta, F., R. Motzo, and  M. Deddia. 1995. Effect of drought on leaf development, biomass  production and nitrogen uptake of durum wheat grown in mediterranean environment. Aust. J. Agric. Res. 46: 99-111.

15- Grant, R. F. 1992. Interactions between carbon dioxide and water deficits affecting canopy  photosynthesis: simulation and testing. Crop sci. 32: 1322–1328.

16- Hossain, A. B. S., R. G. Sears, T. S. Cox, and G. M. Patterson. 1982. Dessication tolerance  and it's relationship to assimilate partitioning in winter wheat. Corp sci. 30: 622–627.

17- Judel, G. K., and K. Mengel. 1982. Effect of shading on nonstructural cvarbohydrates and  their  turnover  in  clum  and  leaves  during  grain  filling   period  of  spring  wheat.  Crop  sci. 22: 958 – 962.

18– Kiniry. R. J. 1993. Nonstructural carbohydrate utilization by wheat shaded grain growth.  Agron. J. 85: 844–849.

19- Mc Caig. T.N., and J. M. Clark. 1982. Seasonal changes in nonstructural carbohydrates levels  of wheat and out grown in semiarid environment. Crop sci. 22: 963–970.

20- Mc Kendry, A. L., P. B. E. Mcvetty, and L. E. Evans. 1995. Selection criteria for combining  high grain yield and high grain protein concentration in bread wheat. Crop sci. 35: 1597– 1602.

21- Oscarson, P., T. Lundborg, M. Larsson, and  C. M. Larsson.1995. Genotypic differences in  nitrate uptake and nitrogen utilization for spring wheat grown  hydroponically. Crop  sci. 35: 1056–1062.

22- Palata, J. A., T. Kobata, N. C. Turner, and I. R. Fillery. 1994. Remobilzation of carbon and  nitrogen in wheat as infulneced by postanthesis water deficits. Crop sci. 34: 118–124.

23- Papakosta, D. K. and A. A. Gayians. 1991. Nitrogen and dry matter accumulation, remobilization  and losses for mediterranean wheat during grain filling. Agron. J. 83: 864– 870. 

24- Vansanford, D. A. 1985. Variation in kernel growth characters among soft red winter. Crop  sci. 25: 626 – 630.

 25-Vansanford, D. A., and C. T. Mackown. 1987. Cultivar differences in nitrogen remobilization  during grain filling in soft  red winter wheat. Crop sci. 27: 295–300.