بررسی اثر تناوب های زراعی مبتنی بر کشت گندم بر بانک بذر علف‌های هرز مزارع گندم میانه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 6، دوره 3، شماره 4 - شماره پیاپی 9، بهمن 1386، صفحه 45-57   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

وحید شقاقی^{* 1}؛ شهرام شاهرخی خانقاه²؛ علی فرامرزی²؛ محسن بهشتیان³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

³دانشجوی دکتری علف های هرز دانشگاه تهران

چکیده

به منظور بررسی اثر تناوب زراعی مبتنی بر کشت گندم بر بانک بذر علف‌های هرز در منطقه میانه، نمونه برداری از خاک مزرعه آموزشی تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه و مزارع اطراف آن با اطلاع از تناوب‌های زراعی اجرا شده به صورت میدانی انجام شد. تیمارهای تناوب عبارت بودند از گندم با ذرت، گندم با آفتابگردان، گندم با پیاز، گندم با سورگوم، و کشت ممتد گندم به عنوان تیمار شاهد در نظر گرفته شد. آزمایش در قالب طرف فاکتوریل در پایه کرت‌های کاملاً تصادفی در 25 تکرار برای هر تیمار تناوب در دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی‌متری خاک اجرا گردید. برای مطالعه ی بانک بذر علف‌های هرز از روش شستشوی نمونه با کیسه های پارچه ای استفاده شد. در این تحقیق در مجموع 14314 بذر متعلق به 35 گونه از علف های هرز جمع آوری و شناسایی شد که علف هرز تاج خروس ریشه قرمز در میان 21 گونه علف هرز رایج در مزارع گندم بیشترین تعداد بذور علف هرز را به خود اختصاص داد. بر اساس نتایج به دست آمده، تولید بذر6 علف هرز شاه تره، دم روباهی زرد، پیزر، اویارسلام، کنف وحشی و خرفه در تمامی تناوب‌های اعمال شده بسیار کم تر از کشت ممتد گندم بود. در صورتی که هیچ کدام از تیمارها نتوانستند بانک بذر برخی از علف‌های هرز مانند تاج خروس ریشه قرمز، اویارسلام، قیاق و خرفه را نسبت به تیمار شاهد کاهش دهند. به طورکلی، تناوب‌های زراعی گندم با ذرت، گندم با سورگوم و گندم با پیاز نسبت به کشت ممتد گندم (شاهد) و تناوب‌ گندم با آفتابگردان، باعث کاهش معنی دار بانک بذر علف‌های هرز زراعت گندم شدند که در این میان تناوب گندم با سورگوم بهتر از بقیه بود. هم چنین دو عمق مورد بررسی از نظر بانک بذر کل پنج تیمار تناوبی با همدیگر تفاوت معنی دار نشان ندادند.

کلیدواژه‌ها

تناوب زراعی؛ بانک بذر علف های هرز؛ عمق شخم؛ کیسه های پارچه ای

مراجع

1- آقا بیگی، ف. و ف. ترمه. 1380. اطلس رنگی بذور علف های هرز مزارع غلات شمال کشور و کلید شناسایی
آن ها. وزارت جهاد کشاورزی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.

2-  بهشتیان، م. 1385. متدولوژی مطالعه بانک بذر علف‌های هرز و بررسی بانک بذر کشت مخلوط زیره سیاه و زعفران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.

3-  خسروی، م. 1384. دیدگاه‌های اگرواکولوژیکی و اقتصادی کشت مخلوط زیره سیاه (Bunium persicum) با زعفران (Crocus sativus). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

4-  کوچکی، ع. ح. ظریف کتابی و ع. نخ فروش. 1380. رهیافت‌های اکولوژیکی مدیریت علف‌های هرز (ترجمه). انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، صفحه 457.

5. Barberi, P. and B. Casscio. 2001. Long term tillage and crop rotation effects on weed seed bank size and composition. Weed Res. 41: 315-340

6. Belo, A. F., and L. S, Dais. 1998. Changes in grass-weed seed bank in relation to crops and rotations. Aspect of Applied Biology, 51:221-229.

7. Benoit, D. L. and P. B. Cavers. 1998. Does cropping sequence affect the abundance and physical state of Chenopod seeds in the seed bank. Aspect of Applied Biology, 51:197-205.

8. Buhler, D. D., R. G. Hartzler and F. Forcella. 1997. Implications of weed seedbank dynamics to weed management. Weed Sci. 45:329-336.

9. Buhler, D. D., K. A. kohler and R. L. Thompson. 2001. weed seed bank dynamics during a five year crop rotation. Weed Tec. 15:170-176.

10. Buhler, D. D. and B. D. Maxwell. 1993. Seed separation and enumeration from soil using K2CO3-centrifugation and image analysis. Weed Sci. 41:298-302.

11. Cardina, J., C. P. Herms and D. J. Doohan. 2002. Crop rotation and tillage system effects on weed seed banks. Weed Sci. 5l:448-460.

12. Cousens., R. and M. Mortimer. 1995. Dynamics of weed populations. Cambridge, Great Britain, Cambridge University Press. 332 Pp.

 

13. Dofolice, M. 2000. Critical period weed interference in corn and propertiming of herbicide programs. Division of agriculture and natural resources, university of California, 9 Pp.

14. Dorado, J., J. P. Del Mont and C. Lopez-Fando. 1999. Weed seedbank response to crop rotation and tillage in semiarid agroecosystems. Weed Sci. 47:67-73.

15. Forcella, F. and M. J. Lindsttrom. 1988. Weed seed population in ridge and conventional tillage. Weed Sci. 36:500-502.

16. Ghosheh, H. and N. Al-Hajaj. 2005. Weed seedbank response to tillage and crop rotation in a semi-arid environment. Soil and Tillage Res. 84:184-191.

17. Hartzler, B. 2000. Critical periods of competition in corn. Lowa state university. Weed Sci. online.

18. Joel, D. M., V. H. Portnoy and N. Katzer. 1998. Use of DNA fingerprinting for soil borne seed identification. Aspect of Applied Biology, 51:23-27.

19. Kegode, R. G., F. Forcella and S. Clag. 1999. Influence of crop rotation, Tillage and management inputs on weed seed production. Weed Sci. 41: 175-183.

20. Lueschen, W. E., and R. N. Andersen. 1980. Longevity of velvetleaf (Abutilon theopherasti) seeds in soil under agricultural practices. Weed Sci. 28:341-346.

21. Mulugeta, D. and D. E. Stoltenberg. 1997. Seed bank characterization and emergence of a weed community in a moldboard plow system. Weed Sci. 45:54- 60.

22. Schreiber, M. M. 1992. Influence of tillage, crop rotation, and weed management on giant foxtail (Setaria faberi) population dynamics and corn yield. Weed Sci. 40:465-653.

23. Shersta, A., S. Z. Kenzevic, R. C. Roy, B. R. Ball-Coelho,  and C. J. Swanton. 2002. Effects of tillage, cover crop and crop rotation on the composition of weed flora in a sandy soil. Weed Res. 42:76-87.

24. Stewart, G. 1998. weed Control in corn. Ministry of Agriculture, Food and Rural Affairs. U. S. A.

25. Swinton, S. M., and R. P. King. 1994. A bioeconomic model for weed management in corn and soybean. Agric. Sys., 44:313-335.

26. Thompson, K., and J. P. Grime. 1979. Seasonal variation in the seed banks of herbaceous species in ten contrasting habitats. J. Ecol. 67:893-921.

27. Tollenaar, M., S. P. Missanka, A. Aguilera, S. F. Weise, S. F. weisw, and C. J. swanton 1999. Effect of weed interference and soil nitrogen on four maize hybrids. Agron. J. 86: 596 – 601.

28. Unger, P. W., S. D Miller, and O. R. Jones. 1999. Weed Seeds in longterm dry land tillage and cropping system plots. Weed Res. 39:213-223.

29. Wansse, A., and G. D. Leroux. 2000. Floristic diversity, size and vertical distribution of the weed seedbank in ridge and conventional tillage systems. Weed Sci. 48:454-460.

30. Warnes, D. D., and R. N. Anderson. 1984. Decline of wild mustard (Brassica kaber) seeds in soil under various cultural and chemical practices. Weed Sci. 32:214-217.

31. Wilson, R. G., E. D. Kerr, and L. A. Nelson. 1985. Potential for using weed seed content in the soil to predict future weed problems. Weed Sci. 33:171-175.