پارامترهای زیستی کفشدوزک Hippodamia variegata روی شته باقلا Aphis fabae در شرایط آزمایشگاهی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 10، اردیبهشت 1387، صفحه 17-25   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رضا جعفری^{* 1}؛ کریم کمالی²؛ محمود شجاعی³؛ هادی استوان⁴

¹دانشجوی دکتری حشره شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

²استاد گروه حشره شناسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران

³استاد گروه تخصصی حشره شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

⁴دانشیار گروه تخصصی حشره شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

چکیده

   پارامترهای زیستی کفشدوزکHippodamia variegata (Goeze) به‏منظور حمایت و استفاده ازآن درکنترل بیولوژیک بررسی شد. برای این منظور10 جفت کفشدوزک نر و ماده به‏طور مجزا در ظروف پلاستیکی به ابعاد 23×11×6 سانتی‏متر، در اطاقک رشد با دمای1± 25 درجه‏ سانتی‏گراد، رطوبت نسبی 5±65 درصد ودوره‏نوری 16ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی قرار داده شدند و روزانه مورد بررسی قرار گرفتند. با استفاده از نتایج باروری روزانه و میزان بقای هرحشره، جدول باروری و بقا تشکیل گردید. بر پایه دو متغییر سن (x) و نسبت بازماندگان در فاصله سنی x تاx+1 ، پارامترهای جدول زندگی از قبیل تغییرات نرخ بقا () ، مرگ و میر ویژه سنی () و امید زندگی () محاسبه شد. نتایج به‏دست آمده از جدول بقا نشان داد که تمام کفشدوزک‏های ماده تا روز سی‏ام زنده مانده و بقای صددرصد داشتند. با گذشت زمان و افزایش طول عمر کفشدوزک، میزان بقا سیر نزولی پیدا کرد تا این‏که در روز هفتادم آخرین حشره ماده نیز تلف شد. بیشتر تخم‏ها در نیمه اول عمر کفشدوزک گذاشته شدند و هرچه بر سن کفشدوزک اضافه شد تعداد تخم‏های گذاشته شده کاهش یافت. نتایج به‏دست آمده توانایی کفشدوزک را در کنترل شته‏ها نشان داد. متوسط تعداد نتاج ماده هر ماده در روز ()01/1±4/7 عدد بود، بیشترین میزان تولید ماده در اوایل تخم‏ریزی 28 عدد در روز بود که به تدریج با افزایش سن، میزان تخم‏ریزی و تولید افراد ماده کاهش یافت، به‏طوری‏که در اواخر دوره تخم‏ریزی (روز55) میزان تولید افراد ماده به صفر رسید. میانگین تعداد تخم در طی دوره باروری هر کفشدوزک 53/53±90/943 عدد و متوسط دوره قبل از تخم‏ریزی 13/0±20/6 روز بود. نرخ تولید مثل خالص () 509، نرخ ذاتی افزایش جمعیت ()  287/0، طول مدت هر نسل 7/21 روز و  مدت زمان دو برابر شدن جمعیت 4/2 روز تعیین گردید. هم‏چنین میانگین طول عمر حشرات کامل 37/3±5/55 روز بود.

کلیدواژه‌ها

پارامترهای زیستی؛ کفشدوزک؛ شته باقلا؛ جدول زندگی؛ جدول باروری

مراجع

1- برومند، ه. 1379. حشرات ایران: فهرست سخت بال‏پوشان موجود در مجموعه حشرات مؤسسه تحقیقات آفات و بیماری‏های گیاهی، 44 صفحه.

2- خانجانی، م. 1384. آفات گیاهان زراعی ایران (حشرات و کنه‏ها). انتشارات دانشگاه بوعلی سینا همدان، 719 صفحه.

3- رجبی، غ. 1365. حشرات زیان‏آور درختان میوه سردسیری ایران. انتشارات سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، 256 صفحه

 4- رجبی، غ. 1382. اکولوژی حشرات. انتشارات سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی،622 صفحه

5- سرافرازی، ع. ا. و ا. بزرگ‏نیا.1372. طرح و تحلیل آزمایش‏های کشاورزی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد،400 صفحه.

6- سمیع، م. ا.، ک. کمالی، ع. ا. طالبی و م. جلالی جواران. 1383. مقایسه پارامترهای زیستی11 جمعیت منطقه‏ای سفیدبالک پنبه Bemisia tabaci (Hom.Aleyrodidae) در ایران. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی،       11(1): 108-101.

7- شجاعی، م. 1366. حشره‏شناسی (اتولژی، زندگی اجتماعی و دشمنان طبیعی).جلد سوم. انتشارات دانشگاه تهران،550 صفحه.

8- صادقی، ا. و م. اسماعیلی. 1370. بررسی زمستان گذرانی تنوع  و میزان تغذیه در سه گونه کفشدوزک در ورامین و کرج. نامه انجمن حشره‏شناسان ایران، 11(2و1): 34-19.

9. Carey, J.R.1993.Applied demography for biologists. Oxford University pres Inc. New York

    206 pp.

10. Deluchi, V. 1974. New trend in biological methods. Proceedings of the F.A.O. conference

     on ecology in relation to plant pest control. Rome, Italy, 192-205.

11. Elhag, E.T.A. and A.A. Zaiton. 1996. Biological parameters for four Coccinellid species in Central Saudi Arabia. Biological Control 3:316-319.

 12. Escalante, G.I.A.1971. Information on the bionomics of Hippodamia variegata in the Region of Cuzco. Sociedad Entomological del Peru: Proceeding of the first latin. American Congress of Entomology 237-239.

13. Fan, G.H. and J.F. Zaho.1988. Functional response of Adalia variegata to cotton aphids. Natural Economoic Insect 10(4):187-190                                               

14. Franzman, B. A. 2002. Hippodamia variegata a predacious ladybird, new in Australia.

     Australian Journal of Entomology 41(4): 375-377.                                                     

15.  Jakson, H.B., C. Rogers and K.J. Stark.1974. Biology of Ephedrus plagiator on different      aphid hosts and various temperature. Environmental Entomology 3:618-620.

16. Kontodimas, D.C. and J. Stathas. 2005. Phenology fecundity and life table parametersof the predator Hippodamia variegata reared on Dysaphis crataegi. Biocontrol 50(2):223-233.

17. Lanzoni. A., G. Accinelli, G. Bazzoc and G. Burgio. 2004. Biological traits and life table of the exotic Harmonia axyridis compared with Hippodamia variegate. Journal of Applied Entomology 128(4): 298-306.

18. Wang, J., C. Liyon and D.Yang. 2004. A study on the hunger tolerance of Hippodamia       Variegata in north Xingjean. China Cotton 31(5):12-14. 

19. White, J.H. and L. Darmo. 1999. The beautiful lady beetle. Carolina Biological Company,     140 pp.