تأثیر آبیاری یک‌درمیان جوی‌ها بر عملکرد دانه و کارایی مصرف آب در ژنوتیپ‌های لوبیا

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 10، اردیبهشت 1387، صفحه 73-84   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

امید صادقی‌پور^{* 1}؛ علی فرامرزی²

¹استادیار گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

چکیده

     به‌منظور بررسی تأثیر آبیاری یک‌درمیان جوی‌ها بر عملکرد دانه و کارایی مصرف آب در ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز، آزمایشی طی دو سال زراعی 1384 و 1385 در مزرعه تحقیقاتی بخش تحقیقات سیب‌زمینی، پیاز و حبوبات آبی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا شد. سه روش آبیاری شامل: آبیاری تمام جوی‌ها، آبیاری یک‌درمیان ثابت جوی‌ها و آبیاری یک‌درمیان تناوبی جوی‌ها به‏عنوان عامل اصلی و دو رقم لوبیای قرمز اختر و درخشان به‏همراه لاین امیدبخش D81083 به‏عنوان عامل فرعی در طرح یک‌بار خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب دوساله نشان داد که اثر سال بر صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار نبود. طی دو سال اجرای این تحقیق مشخص شد که بین دو روش آبیاری یک‌درمیان ثابت و تناوبی جوی‌ها از نظر صفات اندازه‌گیری شده تفاوت معنی‌داری وجود نداشت. در آبیاری یک‌درمیان جوی‌ها در مقایسه با آبیاری تمام جوی‌ها، عملکرد دانه در لاین D81083 معادل 1/10% ، در رقم درخشان 9/30% و در رقم اختر 5/32% کاهش یافت. در این روش آبیاری، کارایی مصرف آب در ارقام اختر، درخشان و لاین D81083 به‏ترتیب 2/9% ، 9/11% و 9/52% نسبت به آبیاری تمام جوی‌ها افزایش یافت. نتایج این بررسی نشان داد که در صورت کمبود آب می‌توان از آبیاری یک‌درمیان جوی‌ها به‌منظور افزایش کارایی مصرف آب در لوبیا استفاده کرد. البته این روش آبیاری در خاک‌های با بافت سبک توصیه نمی‌شود. از بین سه ژنوتیپ مورد مطالعه، لاینD81083 نسبت به ارقام اختر و درخشان در این شرایط، کارایی مصرف آب بالاتری داشت.

کلیدواژه‌ها

آبیاری یک‌درمیان جوی‌ها؛ لوبیا؛ کارایی مصرف آب؛ عملکرد دانه

مراجع

1- بی‌نام. 1384. آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی.www.agri_jahad.org

2- بی‌نام. 2005. سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد. www.fao.org

3- بی‌نام. 1385. سازمان هواشناسی کشور.www.irimet.net

4- درّی، ح. ر.، م. ر. لک، م. بنی‌جمالی، م. دادیور، ع. ا. قنبری، م. ع. خودشناس، و ب. اسدی. 1382 . لوبیا از کاشت تا برداشت. انتشارات مدیریت ترویج و مشارکت مردمی سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی. نشریه آموزشی ترویجی شماره 305 ، 110 صفحه.

5- خرمیان، م. 1381 . بررسی روند رشد و عملکرد ذرت رقم 704 در شرایط آبیاری جوی‌چه‌ای یک‌درمیان در شمال خوزستان. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. کرج، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، 4-2 شهریور 1381 ، صفحه 123.

6- ذاکرین، ح. ر.، ا. هاشمی دزفولی، و ن. نعمتی. 1383. بررسی اثر روش‌های مختلف کاشت  و آبیاری بر خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزای عملکرد پنبه در خاک‌های شور. چکیده مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان، 5-3 شهریور 1381 ، صفحه 379.

7- سپاسخواه، ع. 1375. هشتمین سمینار کمیته ملی آبیاری و زهکشی. www.irncid.org

8- سینگ، کا. بی. و ام. سی. ساکسنا. 1379. اصلاح حبوبات سرمادوست برای تحمل به تنش‌ها. ترجمه: باقری، ع. ا. نظامی، و م. سلطانی. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. 445 صفحه.

9- گوپتا، یو.اس. 1376. به‌زراعی و به‌نژادی در زراعت دیم. ترجمه: کوچکی، ع. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 302 صفحه.

10- لارچر، وی. 1376 . اکوفیزیولوژی گیاهی. ترجمه: کوچکی، ع.، ا. سلطانی، و م. عزیزی. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 271 صفحه.

11- مجنون حسینی، ن. 1375. حبوبات در ایران. مؤسسه نشر جهاد. 240 صفحه.

12. Abebe, A., M. A. Brick and R. Kirkby. 1998 . Comparison of selection indices to identify productive dry bean lines under diverse environmental conditions. Field Crop Research, 58:15-23.

13. Bakker, D. M., S. R. Raine and M. J. Robertson. 1997 . A preliminary investigation of alternate furrow irrigation for Sugarcane production. Proceeding of Australian Society of Sugarcane, 20:302-309.

14. Blum, A. and C. Y. Sullivan. 1986 . The comparative drought resistance of landraces of Sorghum and Millet from dry and humid regions. Annals of Botany 57:835-846.

15. Box, J. E., W. H. Sletten, J. H. Kyle and A. Pope. 1963. Effects of soil moisture, temperature, and fertility on yield and quality of irrigated potatoes in the Southern Plains. Agronomy Journal 55:492 -494.

16. Crabtree, R.J., A. A. Yassin, I. Kargougou and R. W. Mc New. 1985 . Effects of alternate furrow irrigation in water conservation on the yields of two Soybean cultivars. Agricultural Water Management 10(3):253-264.

17. Ehdaie, B., A. E. Hall, G. D. Nguyen and J. G. Waines. 1991 . Water use efficiency and carbon isotope discrimination in wheat. Crop Science, 31:1282-1288.

18. Fishbach, P. E. and H. R. Mulliner. 1974. Every-other furrow irrigation of corn. Trans. ASAE 17(3):426 - 428.

19. Garrity, D.D. and C. Y. Sulivan. 1983. Moisture deficiency and grain Sorghum performance in drought stress condition. Agronomy Journal, 75:997-1004.

20. Graham, P. H. and P. Ranalli. 1997 . Common bean (Phaseolus vulgaris L.). Field Crop Research 53: 131-146.

21. Graterol, Y. E., D. E. Eisenhauer and R. W. Elmorse. 1993. Alternate furrow irrigation for Soybean production. Agricultural Water Management 24(2):133-145.

22. Gummuluru, S., S. L. A. Hobbs and S. Jana. 1989. Genotypic variability in physiolojical characters and its relationship to drought tolerance in durum wheat. Canadian Journal of Plant Science, 69:703-711.

23. Hodges, M. E., J. F. Stone, J. E. Garton and D.L. Weeks. 1989. Variance of water advance in wide spaced furrow irrigation. Agricaltural Water Management 16:5-13.

24. Horst, M. G., S. S. Shamutalov, L. S. Pereira and J. M. Gonçalves. 2005. Field assessment of the water saving potential with furrow irrigation in Fergana, Aral sea basin. Agricaltural Water Management 77:210-231.

25. Klark, J. M., R. A. Richards and A. Condon. 1991. Effect of drought stress on residual transpiration and it^,s relation with water use of Wheat. Canadian Journal of Plant Science 71:695-702.

26. Levitt, J. 1972 . Responses of plants to environmental stress. New York: Academic Press.

27. Milburn, J. A. 1979 . Water flow in plants. London. Longman.

28. Mintesinot, B., H. Verplancke, E. Van Ranst and H. Mitiku. 2004. Examining traditional irrigation methods, irrigation scheduling and alternate furrow irrigation on vertisols in northern Ethiopia. Agricultural Water Management 64(1):17-27.

29. Mitchell, A. R., C. C. Shock and G. M. Perry. 1995. Alternating furrow irrigation to minimize nitrate leaching to groundwater. Conference Proceeding of Clean Water-Clean Environment- 21 st Century, March 1995, Kansas City, Missouri, ASAE.

30. Musick, J. T. and D. A. Dusck. 1982 . Skip-row planting and irrigation of graded furrows. Trans. American Society Agricultural Engineering 25:82–87.

31. Oweis, T. M. Pala and J. Ryan. 1998. Stabilizing rainfed wheat yields with supplemental irrigation and nitrogen in Mediterranean climate. Agricultural Journal 90: 672-681.

32. Passioura, J. B. 2004. Water use efficiency in the farmers’ fields. In: Bacon (ed.): Water Use Efficiency in Plant Biology, Blackwell Publishing Ltd., Victoria, Australia. pp. 302-321.

33. Rhodes, T. E. 1999. Integrating urban and agricultural water management in southern Morocco. In: Waser, K. (ed.): Water in Cities. vol. 45, Arid Lands Newsletter.

34. Shaozhang, K., L. Zongsuo, P. Yinhua, S. Peize and Z. Jianhua. 2000. Alternate furrow irrigation for Maize production in an arid area. Agricultural Water Management, 45(3):267-274.

35. Stewart, B.A., D. A. Dusck and J. T. Musick. 1981. A management system for conjunctive use of rainfall and limited irrigation of graded furrows. Soil Science Society, American Journal 45:413–419.

36. Stone, J. F. and D. L. Nofziger. 1993 . Water use and yields of cotton grown under wide-spaced furrow irrigation. Agricultural Water Management 24:27–38.

37. Tsegaye, T., J. F. Stone and H. E. Reeves. 1993. Water use characteristics of wide spaced furrow irrigation. Soil Science Society, American Journal, 57:240-245.

38. Wakrim, R., S. Wahbi, H. Tahi, B. Aganchich and R. Serraj. 2005. Comparative effects of partial root drying (PRD) and regulated deficit irrigation (RDI) on water relations and water use efficiency in common bean (Phaseolus vulgaris L.). Agriculture, Ecosystems & Environment 106:275-287.  

39. Webber, H. A., C. A. Madramootoo, M. Bourgault, M. G. Horst, G. Stulina and D. L. Smith. 2006. Water use efficiency of common bean and green gram grown using alternate furrow and deficit irrigation. Agricultural Water Management (in press).