بررسی تأثیر تاریخ کاشت و نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و مواد مؤثر گیاه دارویی بزرک Linum usitatissimum L.

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 14، اردیبهشت 1388، صفحه 13-22   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمد مهدی رحیمی^{* 1}؛ قربان نور محمدی²؛ امیر آینه بند³

¹عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج

²استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم و تحقیقات.

³عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

   به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و مواد مؤثر بزرک، آزمایشی به‏صورت
کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار طی سال های زراعی 85- 1384 و
 86-1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی یاسوج اجرا شد. پنج تاریخ کاشت شامل بیستم اسفند، یکم، دهم و بیستم فروردین و یکم اردیبهشت ماه بع عنوان فاکتور اصلی و چهار سطح کود شامل شاهد (بدون کود)، 50 ، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه مرکب دو ساله داده‏های آزمایش نشان داد که با تأخیر در کاشت، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی، تعداد میوه، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، ماده خشک، سرعت رشد محصول و درصد روغن به طور معنی‏داری کاهش یافت. مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص بر ارتفاع گیاه، تعداد شاخه فرعی، تعداد میوه، عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد محصول افزایش معنی‏داری داشت. تاریخ کاشت اول بیشترین ( 12/1801 کیلوگرم در هکتار) و تاریخ کاشت پنجم کمترین عملکرد دانه ( 48/760 کیلوگرم در هکتار) را تولید کردند. هم‏چنین بیشترین و کمترین میزان عملکرد دانه به ترتیب در سطح 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و شاهد به‏دست آمد. بیشترین میزان روغن 6/34 درصد بود که در تاریخ کاشت اول به‏دست آمد. تاریخ کاشت اول با 38/52 درصد بیشترین و تاریخ کاشت پنجم با 58/50 درصد کمترین اسید چرب لینولنیک را تولید کرد. تاریخ کاشت بر اسیدهای چرب اولئیک و لینولئیک اثر معنی‏داری نداشت. بیشترین اسید چرب لینولنیک (64/52 درصد) و اسید چرب لینولئیک (36/15 درصد) با مصرف 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و بیشترین اسید اولئیک (59/20) در تیمار شاهد (بدون مصرف کود نیتروژن) به‏دست آمد.

کلیدواژه‌ها

بزرک؛ تاریخ کاشت؛ نیتروژن؛ عملکرد؛ اجزای عملکرد؛ روغن

مراجع

1- آلیاری، ه. 1385. زراعت و فیزیولوژی دانه‏های روغنی. انتشارات عمیدی،182ص.

2- امید بیگی، ر. 1384. تولید و فرآوری گیاهان دارویی. جلد اول. انتشارات آستان قدس رضوی، 347 صفحه.

3- امید بیگی، ر.، م. فخر طباطبایی، و ت. اکبری. 1380. اثر کود نیتروژن و آبیاری بر باروری (رشد، عملکرد و مواد مؤثر) کتان روغنی. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد ،3. شماره ،. ص. 64-53.

4- ایران نژاد، ح.1380. تأثیر کود ازته و مقدار آب برروی محصول و کیفیت دانه کتان روغنی. مجله پژوهش و سازندگی، شماره 19، ص. 40-35.

5- زرگری، ع. 1383. گیاهان دارویی. انتشارات دانشگاه تهران، 342ص.

6- سعیدی، ق. 1384. تأثیر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‏های با کیفیت روغن خوراکی بزرک. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد ششم، شماره ، ص. 187-175.

7- عباس‏زاده، ب.، ا. شریفی عاشور آبادی، و ح. اردکانی. 1385. تأثیر کود نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی بادرنجبویه. مؤسسه تحقیقات جنگل‏ها و مراتع کشور، 154-143.

8. Anonymous. 2006. Benefits of flaxseed. www. flaxseed shop.com.

9. Demark, M. 1999. Sixty years of Canadian flaxseed quality surveys at the grain research laboratory. Proceeding of Flax Institute 55: 192-200.

10. Franzen, D. 2004. Flax fertilizing. www.ag.ndsu.nodak.edu.

11. Garside. 2004. Sowing time effects on the development, yield and oil of sunflower in semi arid tropical Australia. Journal of Production Agriculture 23(6): 607-612.

12. Green, A. 2000. Variation for oil quantity and quality in flaxseed. Australian Journal of Agricultural Research 32(4): 599-607.

13. Silva, R. 2005. Effects of planting date and planting distance on growth of flaxseed. Agronomy Journal 136: 113-118.

14. Turner, J. 2001. Flaxseed plant population relation to cultivar and fertility. Food Nutrients Research 44: 195-246.

15. Walker, A. J. 2001. The effects of nitrogen soil fertilizer and moisture on yield, oil and protein of flaxseed. Field Crop Research 32: 101-114.