ارزیابی عملکرد لاین‏های پیشرفته گندم دوروم و گندم نان دیم در منطقه کندوان شهرستان میانه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 4، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 14، اردیبهشت 1388، صفحه 37-46   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

امیر قنبری¹؛ شقایق شمس پور²؛ علی فرامرزی³؛ منوچهر فربودی^{4، 3}

¹مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

²کارشناس زراغت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

³عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

⁴دکتری خاک شناسی

چکیده

در این تحقیق عملکرد لاین‏های پیشرفته گندم دوروم و گندم نان دیم مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور آزمایشی در سال 1385 در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی روی 6 رقم گندم دوروم و 11 رقم گندم نان با سه تکرار در مزارع زارعین روستاهای ترک و النجارق شهرستان میانه اجرا گردید. در پایان دوره رشد گیاه صفاتی مانند عملکرد دانه، ارتفاع بوته، زمان رسیدگی، تحمل به خشکی و سرمای زمستانه، وزن هزار دانه و تعداد پنجه‌های بارور ثبت گردید. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه بین ژنوتیپ­های گندم دوروم از نظر ارتفاع بوته و وزن هزاردانه اختلاف معنی‏داری وجود دارد. هم‏چنین ژنوتیپ­ها از لحاظ تحمل به خشکی و نیز تعداد پنجه­های بارور با هم اختلاف معنی‏داری داشتند، در حالی که مناطق اختلاف معنی‏داری نشان ندادند. اثر متقابل منطقه در ژنوتیپ از نظر ارتفاع بوته و وزن هزار دانه غیرمعنی‏دار، از لحاظ عملکرد دانه و تعداد پنجه‏های بارور بسیار معنی‏دار و از نظر تحمل به خشکی معنی‏دار بود. تجزیه مرکب داده‏ها در گندم دوروم نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به رقم Gerdish بود. در مجموع عملکرد دانه رقم PI40100 نسبت به  سایرین به‏طور معنی‏دار بیشتر بود. هم‏چنین تحمل به خشکی رقم Haurani  و تعداد پنجه­های بارور ارقام Haurani، G-1252، Dipper و PI40100 از سایرین بیشتر بود. اختلاف ارتفاع بوته ژنوتیپ‏های گندم نان در هر دو منطقه بسیار معنی­دار بود. هم‏چنین مناطق و ژنوتیپ­ها از لحاظ وزن هزار دانه و عملکرد اختلاف معنی‏داری نشان دادند. تجزیه مرکب داده‏ها در گندم نان نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته مربوط به رقم Sardari بود که اختلاف آن با سایر ارقام در سطح 5% معنی‏دار بود. در مجموع دو منطقه، وزن هزاردانه و عملکرد ژنوتیپ Unknown-11 به طور معنی‏داری از سایرین بیشتر بود.

کلیدواژه‌ها

گندم دوروم؛ گندم نان؛ شرایط دیم؛ لاین‏های پیشرفته؛ عملکرد

مراجع

1. اهدایی، ب. 1372. انتخاب برای مقاومت به خشکی در گندم. مقالات کلیدی اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، انتشارات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، صفحات62-43.

2. انصاری، ی. 1377. گزارش نهایی طرح بررسی مقایسه عملکرد ارقام و لاین‎های پیشرفته جو در مزارع زارعین در شرایط دیم. انتشارات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، شماره 632/77.

3. بی‎نام. 1377. اقدامات انجام شده در مورد کاشت و تولید گندم دوروم. انتشارات معاونت زراعت وزارت جهاد کشاورزی، 30 صفحه.

4. بی‎نام. 1381. آمارنامه کشاورزی. محصولات زراعی و باغی. انتشارات دفتر آمار و فن آوری اطلاعات وزارت جهاد کشاورزی. تهران. جلد اول، نشریه شماره 06/81.

5. رستگار، م.، ع. 1371. دیم‎کاری. انتشارات برهمند، تهران، ص. 60-45.

6. روستایی، م. 1379. بررسی صفات مؤثر در افزایش عملکرد گندم دیم در شرایط سردسیری. مجله نهال و بذر، 16 (3):299-285.

7. سرمدنیا، غ. 1372. اهمیت تنش‎های محیطی در زراعت. مقالات کلیدی اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران. انتشارات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، کرج، ص. 172-157.

8. صادق‎زاده اهری، د. 1380. دستورالعمل و راهنمای فنی اجرا و تجزیه و تحلیل طرح‎های تحقیقاتی کشاورزی در شرایط زارعین. انتشارات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، شماره 515/80..

9. صادق‎زاده اهری، د. 1380. گزارش نهایی طرح دورگ‎گیری ارقام و لاین‎های گندم دوروم به منظور ایجاد تنوع ژنتیکی. انتشارات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، شماره 93/81.

10. قبادی بیگوند، ج. 1377. گزارش نهایی طرح بررسی ارقام برتر جو در شرایط زارعین. انتشارات مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور، شماره 99/77.

11. Bell, C. J. and Incoll, L. D. 1990. The redistribution of assimilate in field- grown winter wheat. J. Exp. Botany. 229: 249-260.

12. Erskine, W. and Goodrich, W. J. 1981. Variability in wheat growth habit. Crop Science 31(4): 1040-1044.

13. Kaan, F. 1998. Durum breeding in France. In: Nachit, M. M .,  M. Baun., E. Porceddu., P. Monneveuex., and E. Picard. (Eds.): SEWANA (South Europe, West Asia and North Africa) durum research network. ICARDA. Syria. 72-79.

14. Ketata, H. 1994. Barley breeding. ICARDA. Syria, 40 Pp

15. Lupton, F. G. H. 1987. Wheat breeding, It’s scientific basis. Chapman and Hall Ltd. New York, 565 Pp.

16. Mc Namara, N., Morse, S. 1996. Developing on-farm research: The broad picture. On stream Pub. Ltd. Ireland. 173 Pp.

17. Nachit, M. M. 1998. Durum breeding research to improve dry land productivity in the Mediterranean region pages: In: Nachit, M. M., M. Baun, E. Porceddu, P. Monneveuex, and E. Picard. (Eds.): SEWANA (South Europe, West Asia and North Africa) durum research network. ICARDA. Syria, 1-15.

18. Sing, A., Muehlbaure, F. J. and Short, R. W. 1984. Stages of development in wheat. Experimental Agriculture 26: 297-302.         

19. Tahir, M., Ketata, H., Sadeghi, E. and Amiri, A. 1999. Wheat and barley improvement in the dry land areas of Iran: present status and future prospects. Agricultural Research, Education and Extention Organization (AREEO): p. 76.

20. Usherwood, N. R. 1985. Transferring technology for small scale farming. American Society of Agronomy, Madison, Wisconsin, USA, 132 Pp.