مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای امیدبخش کلزای بهاره در شرایط آب و هوایی شهرستان ایرانشهر

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 5، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 14، اردیبهشت 1388، صفحه 47-55   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مهدی نورابنجار^*

چکیده

به‏منظور بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای امید بخش کلزای بهاره در شرایط آب و هوایی شهرستان ایرانشهر، آزمایشی طی سال زراعی 85-1384 در مزرعه مرکز تحقیقات کشاروزی ایرانشهر به اجرا درآمد. این آزمایش با استفاده از طرح بلوک‏های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. ارقام مورد آزمایش دوازده هیبرید کلزای بهاره، دریافتی از مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج بودند. نتایج بررسی نشان داد که هیبریدها از نظر صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، عملکرد روغن، درصد روغن، وزن هزار دانه، تعداد دانه در خورجین، تعداد خورجین در بوته، طول دوره رویشی ، طول دوره گل‏دهی، طول دروه پس از گل‏دهی تا رسیدگی فیزیولوژیک دارای اختلاف معنی‏داری در سطوح آماری 1و 5 درصد بودند. هیبرید هایولا 401 از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، درصد روغن و عملکرد روغن نسبت به دیگر هیبریدها برتری نشان داد. هیبرید هایولا 3/308 دارای کمترین عملکرد دانه و کمترین عملکرد روغن نسبت به دیگر هیبریدها بود. این هیبرید از نظر صفات درصد روغن، ارتفاع گیاه و تعداد خورجین در ساقه اصلی نسبت به دیگر هیبریدها برتری داشت. هیبریدهای هایولا 308 و 2-Syn از نظر تعداد دانه در خورجین نسبت به دیگر ارقام برتری داشتند، هیبرید 3-Syn دارای طول دوره گل‏دهی بیشتر، هیبریدهای هایولا 308 و 420 دارای طول دوره رسیدن بیشتر و هیبرید هایولا 43 دارای طول دوره رویشی بیشتری نسبت به دیگر هیبریدها بودند. بررسی همبستگی ساده بین صفات نشان داد که وزن هزار دانه، طول دوره رسیدن (پس از گل‏دهی) ،  همبستگی مثبت و معنی‏داری با عملکرد دانه و عملکرد روغن داشته است و طول دوره رشد و طول دوره رویشی دارای همبستگی منفی و معنی‏دار با عملکرد روغن و عملکرد دانه در این آزمایش بوده است. بر اساس نتایج به‏دست آمده در منطقه ایرانشهر هیبریدهای هایولا 401 و 308 دارای بیشترین مقدار عملکرد دانه و هیبریدهای هایولا 3/308 و 330 دارای کمترین مقدار عملکرد بودند.

کلیدواژه‌ها

کلزا؛ درصد روغن؛ عملکرد؛ اجزای عملکرد؛ وزن هزار دانه

مراجع

1ـ احمدی، م. ر. 1379. بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد ارقام جدید کلزا. مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، 50 ص.

2ـ اعیانی، ز. 1381. بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد ارقام جدید کلزا در مناطق معتدل سرد. پایان‏نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه زابل. 101 ص.

3ـ الله دادی، ا. 1379. بررسی تأثیر تاریخ و نحوه برداشت روی کاهش افت عملکرد کلزا در منطقه کرج. پایان‏نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس، 110 ص.

4ـ حاجی بابایی، م. 1376. کلزا در ایران و جهان. سنبله، شماره 95: ص. 75-71.

5ـ رضایی، م. 1381. بررسی عملکرد و تجزیه همبستگی و ضرایب مسیر صفات مرتبط با عملکرد دانه و روغن در کلزا. پایان‏نامه کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل، 75 ص.

6ـ شهیدی، ا. و ک. فروزان. 1375. زراعت کلزای پاییزه. شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه‌های روغنی، 80 ص.

7ـ شیرانی‌راد، ا. ج. 1373. بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر روند رشد و نمو صفات زراعی دو رقم کلزا. پایان‏نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی تربیت مدرس، 85 ص.

8ـ عالم خومرام، م. ح. 1381. بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد ارقام و هیبریدهای جدید کلزای بهاره. مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، 60ص.

9ـ ناصری، ف. 1370 . دانه‌های روغنی. انتشارات آستان قدس رضوی، 823 ص.

10. Adams, M. W. and Grafius, J. E. 1971. Yield components, compensation, alternative rotation .Crop Science 11: 33-35.

11. Clarke, J. M. and Simpson, G. M. 1978. Growth analysis of Brassica napus. Canadian Journal of plant science 58: 587-595.

12. Mendham, N. J., Shipway, P. A. and Scott, R. K. 1981. The effects of delyed sowing and weather on growth development and yield of winter oilseed rape (B. napus). Journal of Agricultural Science 96: 389-416.

13. Rao, M. S. S., and Mendham, N. J. 1991. Comparison of chinoil (B. campestris sub sp. Oliferae sub sp. Chinensis) and B. napus oilseed rape using different growth regulators, plant population densities and irrigation treatments. Journal of Agricultural Science 117: 117-187.

14. Rowson, H. M. 1998. Effects of high tempratures on the development and yield of wheat and practices to reduce deleterious effects. In: A. R. Klatt (ed.): wheat production constraints in tropical environments, CIMMYT, Mexico.

15. Singh. S., Pannu, R. K. and Chand, M. 1996. Effect of sowing time on radiation characteristic and heat unit requirement of Brassica genotypes. Crop Research 11: 145-150.