ارزیابی زیست محیطی با رویکرد اکوسیستمی و بوم‏شناختی سرزمین"مطالعه موردی حوزه آبخیز کلیبر چای"

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 10، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 14، اردیبهشت 1388، صفحه 95-103   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهرداد اکبرزاده¹؛ ساسان بابایی کفاکی²؛ جابر داودی³؛ علی فرامرزی³

¹دکتری تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

²عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

³عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه.

چکیده

این پژوهش به‏منظورارزیابی سرزمین با دو رویکرد اکوسیستمی و بوم‏شناختی سیمای سرزمین صورت پذیرفت. بدین منظور منطقه مورد مطالعه دوبار و هربار با یک رویکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از جمع‏آوری و تهیه‏ داده‏ها و اطلاعات شاخص‏های کمی و کیفی سرزمین بی مقیاس و به‏صورت کمی تبدیل شده و لایه محدودیت بر پایه منطق بولین در روی نقشه و در هر رویکرد اعمال گردید. برای این منظور با استفاده از اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سیستم حمایت گروهی، وزن شاخص‏ها در هر رویکرد با در نظر گرفتن ماتریس‏های سازگار و میزان خطای قابل قبول محاسبه گردید. نهایتاً ارزیابی با استفاده از وزن‏دهی برای شاخص‏ها در هر رویکرد با اعمال مدل جبرانی خطی صورت پذیرفت. داده‏های به‏دست آمده پس از اعمال ضرایب با مدل جبرانی خطی در هر رویکرد در چهار دسته از بالاترین ترجیح به پایین‏ترین ترجیح مرتب شدند و نتیجه به‏دست آمده پس از اعمال داده‏های حاصله در قالب یک نقشه ترکیبی از هر دو رویکرد و یک ماتریس مشخص شد. انتخاب قطر ماتریس به‏عنوان مناسب‏ترین سایت‏ها برای هر رویکرد مورد توصیه، داده‏های به‏دست آمده توسط نقشه ترکیبی را نیز تایید کرد. این تحقیق مناطق دارای ترجیح خوب، متوسط و ظعیف برای توسعه سرزمین را در حوزه آبخیز کلیبرچای مشخص نمود. نتایج این پژوهش 12/4985 هکتار از واحد هیدرولوژیک مورد مطالعه را که دارای مساحت 3/54872 هکتار می‏باشد، مناسب برای توسعه در هر رویکرد نشان داد. هم‏چنین بیشترین همپوشانی در پایین‏ترین ترجیحات در هر رویکرد مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

ارزیابی زیست محیطی؛ توسعه سرزمین؛ اکوسیستم؛ بوم‏شناسی؛ ارسباران؛ حوزه آبخیز کلیبرچای

مراجع

1-  آذری دهکردی، ف. 1384. ارزیابی زیست محیطی دشت نتوران استان لرستان. مجله محیط شناسی، انتشارات دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، ص. 36-30.

2-  آذری دهکردی، ف. 1386. اصول اکولوژی سیمای سرزمین (ترجمه). انتشارات آیلار، 96 ص.

3-  ارسلان، ک. 1381. ارایه ارزیابی زیست محیطی برای تفرجگاههای بزرگ کشور: مطالعه موردی پارک جنگلی لویزان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، ص. 68-45.

4-  اکبرزاده، م. 1382. تعیین کاربری اراضی حوزه آبخیز ایلگینه چای منطقه ارسباران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، ص. 56-41.

5-  بزرگیان، ق. 1382. ارزیابی توان اکولوژیک منطقه حفاظت شده حرا با GIS. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، ص. 56-63.

6-  بی نام، 1378. مشاور جامع ایران. گزارش مطالعاتی حوزه آبخیز ارسباران شمالی، جلد 2، ص 364.

7-  جعفری، م. و ع. کریمیان. 1378. تهیه الگوی مدیریتی برای حوزه آبخیز تاش با استفاده از ارزیابی توان سرزمین، مجله محیط شناسی، انتشارات دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران. شماره 16، ص 28-18.

8-  حبیبی، ح. ر. و م. ر. آراسته. 1375. بررسی و ارزیابی زیست محیطی واحد هیدرولوژیک آشتان، مجله محیط شناسی، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، شماره 9، ص 26-18.

9-  گورگز، پ. و م. لقائی. 1379. ارزیابی زیست محیطی دشت ارژن و بررسی توان اکوتوریسم در آن. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، ص 80-65.

10-              مخدوم، م. 1377. شالوده آمایش سرزمین. انتشارات دانشگاه تهران، ص 285.

11-              همایون. آ. و م. لقائی. 1377. ارزیابی توان اکولوژیک منطقه حفاظت شده دره فرح زاد. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات، ص 63-56.

12- Boking, S.2000. Structural analysis of the landscape ecology in Red RocK. Landscape ecology 15: 63-85.

13- Cole, M. M., Huntley, B. J. and Walker, B. H. 1982. The influencing of soils, geomorphology and geology on the distribution of plant communities in ecosystems. Landscape Ecology 4: 69-78.

14- David, R., and Gauston, F. 1998. An investigation to landscape ecology analysis. Ecology 148: 50-57.

15- Forman, T. 1986. Landscape ecology and environmental planning in the Netherlands. Landscape Ecology 8: 29-48.

16- Forman, T and Moore, P. N. 1992. Theorical foundation for understanding boundaries in landscape mosaics. Springer, Verlage, New York, 236-258.

17- Look, A. 2006. Environmental evaluation and land management: case study of Chantghala, Turkey. Istanbul university, Orman fakultesi, 148 pp.

18- Romanova, A. P. 2007. Landscape and environmental planning in Russian. Russian Ecology, 2: 55-73.