پاسخ چند رقم سویا به کاربرد نیتروژن و پتاسیم در خراسان شمالی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 15، شهریور 1388، صفحه 13-23   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمید حاتمی¹؛ امیر آینه بند²؛ مهدی عزیزی³؛ افشین سلطانی⁴؛ علیرضا دادخواه⁵

¹دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات اهواز.

²عضو هیأت علمی گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات اهواز.

³عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات خراسان رضوی.

⁴عضو هیأت علمی گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

⁵عضو هیأت علمی گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی دانشگاه شیروان.

چکیده

   به‏منظور بررسی اثرات کودهای نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد و اجزای عملکرد رقم‏های سویا آزمایشی به‏صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل رقم در سه سطح (هابیت، سپیده و ویلیامز از گروه رسیدگی 3)، کود نیتروژن در چهار سطح (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار از منبع اوره) و کود پتاسیم در سه سطح (0 ، 80 و 160 کیلوگرم پتاسیم در هکتار از منبع سولفات پتاسیم) بود. نتایج تجزیه مرکب داده‏ها نشان داد که عملکرد دانه به‏طور معنی‏داری تحت تأثیر رقم، کود نیتروژن و کود پتاسیم قرار گرفت، به‏طوری‏که رقم ویلیامز بیشترین عملکرد را نسبت به دو رقم دیگر نشان داد. هم‏چنین با افزایش مصرف کودهای نیتروژن و پتاسیم بر عملکرد دانه افزوده شد. در بین اجزای عملکرد، تعداد غلاف در گره تحت تأثیر تمام فاکتورهای آزمایش قرار گرفت، اما تعداد گره در ساقه، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه و عملکرد شاخه‏های فرعی فقط تحت تأثیر فاکتور رقم قرار گرفتند. 

کلیدواژه‌ها

رقم؛ کود نیتروژن؛ کود پتاسیم؛ عملکرد دانه؛ اجزای عملکرد؛ سویا

مراجع

1-               بیک نژاد، ص. 1386. بررسی مصرف مقادیر مختلف پتاسیم و منیزیم بر صفات زراعی ژنوتیپ‏های سویا. پایان‏نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، 78ص.

2-               بهادری، م. 1385. اثرات تاریخ کاشت، تقسیط نیتروژن و ریزوبیوم بر صفات زراعی سویا لاین33. پایان‏نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، 109ص.

3-               سروری، د. 1387. اثر عناصر پتاسیم، روی ومنگنز بر صفات کمی و کیفی سویا در منطقه بجنورد. پایان‏نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، 95ص.

4-               عزیزی، م. 1377. اثر رژیم‏های مختلف آبیاری و کود پتاسیم بر خصوصیات زراعی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی سویا. پایان‏نامه دکتری زراعت دانشگاه فردوسی مشهد، 143ص.

5-               لطیفی، ن. 1372. زراعت سویا: زراعت، فیزیولوژی و مصارف. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، 110 ص.

    

1. Achakzai, A. K. K., and Kayani, S. A. 2002. Effect of fertilizer, inoculation and sowing time on the chemical composition of field grown soybean seeds. Asian Journal of Plant Science 6:618-621.
2. Afza, R., Hardarson, G., Zapata, F., and Danso, S. K. A. 1987. Effects of delayed soil and foliar N fertiliztion on yield and N₂ fixation of soybean. Plant Soil 97:361-368.
3. Al-Ithawi, B., Deibert, E. J., and Olson, R. A. 1980. Applied N and moisture level effects on yield, depth of root activity, and nutrient uptake by soybeans. Agronomy Journal 72:827-832.
4. Beard, B. H., and Hoover, R. M. 1971. Effect of nitrogen on nodulation and yield of irrigated soybeans. Agronomy Journal 63:815-816.

10.Borkert, C. M., and Sfredo, G. J. 1994. Fertilizing tropical soils for soybean. In: Tropical soybean, improvement and production. FAO Plant Production and Protection Series (FAO), no. 27 / Empresa Brasileira de Pesquisa Agropecuaria, Londrina (Brazil). Centro Nacional de Pesquisa de Soja, p. 175-200.

11.Brevedan, R. E., Egli, D. B., and Leggett, J. E. 1978. Influence of N nutrition on flower and pod abortion and yield of soybeans. Agronomy Journal. 70:81-84.

12.Caliskan, S., Ozkaya, I., and Arslan, M. 2008. The effects of nitrogen and iron fertilization on growth, yield and fertilizer use efficiency of soybean in a Mediterranean-type soil. Field Crops Research 108: 126-132.

13.Chen, Z., Mackenzie, A. F., and Famous, M. A. 1992. Soybean nodulation and grain yield as influenced by N-fertilizer rate, plant population density and cultivar in southern Quebec. Canadian Journal of Plant Science 72: 1049-1056.

14.Dibert, E. J., Bigercyo, M., and Olson, R. A. 1979. Utilization of N₁₅ fertilizer by nodulating and nonnodulating soybean isolines. Agronomy Journal 71:715-723.

15.Eaglesham, A. R. J., Hassouna, S., and Seegers, R. 1983. Fertilizer-N effects on N₂ fixation by cowpea and soybean. Agronomy Journal 75:61-66.

16.Gething, P. A. 1986. Improving returns from nitrogen fertilizer, the potassium- nitrogen partnership. IPI Research Topics, No. 13. Switzerland.

17.Grove, J. H., Thom, W.O., Murdock, L. W., and Herbek, J. H. 1987. Soybean response to available potassium in three silt loam soils. Soil Science 51:1231-1238.

18.Ham, G. E., Liener, I. E., Evans, S. D., Frazier, R. D., and Nelson, W. W. 1975. Yield and composition of soybean seeds as affected by N and S fertilization. Agronomy Journal 67:293-297.

19.Marschner, H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants. Academic Press. Second Edition. London.

20.Mengel, K., and Braunchweig, L. C. V. 1972. The effect of soil moisture on the availability of potassium and its influence on the growth of young maize plants. Soil Science 114:142-148.

21.Morrison, M. J., Voldeng, H. D., and Cober, E. R. 1999. Physiological changes from 58 years of genetic improvement of short-season soybean cultivars. Canadian Agronomy Journal 91:685-689.

22.Morrison, M. J., Voldeng, H. D., and Cober, E. R. 2000. Agronomic changes from 58 years of genetic improvement of short-season soybean cultivars. Canadian Agronomy Journal 92: 780-784.

23.Nohara, T., Nakayama, N., Takahashi, M., Maruyama, S., Shimada, S., and Arihara, J. 2005. Cultivar differences in dependence of nitrogen fixation of soybeans in the field with a high soil nitrate level determinated by the relative ureide abundance method. Japanese Journal of Crop Science 3:316-324.

24.Osborne, S. L., and Riedell, W. F. 2006. Starter nitrogen fertilizer impact on soybean yield and quality in the northern great plains. Agronomy Journal 98:1569-1574.

25.Rao, M. S. S., Mullinix, B. G., Rangappa, M., Cebert, E., Bhagsari, A. S., Sapra, V. T., Joshi, J. M., and Dadson, R. B. 2002. Genotype - environment interactions and yield stability of food-grade soybean genotyps. Agronomy Journal 94:72-80.

26.Ray, J. D., Heatherly, L. G., and Fritschi, F. B. 2005. Influence of large amounts of nitrogen on nonirrigated and irrigated soybean. Crop Science 46:52-60.

27.Scharder, L. E., and Briskin, P. 1989. Mineral Nutrition of Soybeans. University of Illinois, Urbana, USA.

28.Schmidte, P. J., Michael, A., Randall, W., and Lamb, J. A. 2000. Swin manure application to nodulating and nonnodulating soybean. Agronomy Journal 92:987-992.

29.Sorensen, R. C., and Penas, E. J. 1978. Nitrogen fertilization of soybeans. Agronomy Journal. 70:213-216.

30.Starling, M. E., Wood, C. W., and Weaver, D. B. 1998. Starter nitrogen and growth habit effects on late-planted soybean. Agronomy Journal 90:658-662.

31.Syverud, T. D., Walsh, L. M., Oplinger, E. S., and Kelling, K. A. 1980. Foliar fertilization of soybean ( Glycine max L.). Commun. Soil Science 11:637-651.

32.Taylor, R. S., Weaver, D. B., Wood, C. W., and Santen, E. V. 2005. Nitrogen application increases yield and early dry matter accumulation in late-planted soybean. Crop Science 45:854-858.

33.Touchton, J. T., and Rickerl, D. H. 1986. Soybean growth and yield response to starter fertilizers. Soil Science 50:234-237.

34.Varco, J. J. 1999. Nutrition and fertility requirements. P. 53-70. In L.G. Heatherly and H.F. Hodges (eds.): Soybean Production in the Mid-south. CRC Press, Boca Raton, FL.

35.Weber, C. R. 1966. Nodulating and nonnodulating soybean isolines: II. Response to applied nitrogen and modified soil conditions. Agronomy Journal 58:46-49.

36.Wesley, T. L., Lamond, Martin, V. L., and Duncan, S. R. 1998. Effects of late-season nitrogen fertilizer on irrigated soybean yied and composition. Journal of Productive Agriculture 11:331-336.

37.Wood, C. W., Torbert, H. A., and Weaver, D. B. 1993. Nitrogen fertilizer effects on soybean growth, yield, and composition. Journal of Productive Agriculture 6:354-360.