تأثیر ویژگی‏های اجتماعی- اقتصادی بر نگرش و اطلاع‏یابی کشاورزان جهت پذیرش و به‏کارگیری سیستم‏های آبیاری تحت فشار در استان لرستان

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 15، شهریور 1388، صفحه 77-87   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمد عبدالملکی¹؛ محمد جیذری²

¹استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد.

²استاد گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

در این تحقیق، نگرش و میزان دسترسی کشاورزان به اطلاعات فنی در پذیرش و به‏کارگیری سیستم‏های آبیاری تحت فشار مورد مطالعه قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق 220 نفر از کشاورزان استان لرستان بود که این سیستم‏ها را در مزارع خود به‏کارگرفته‏اند. نمونه مورد مطالعه شامل 140 نفر از کشاورزان مزبور است که به شیوه نمونه‏گیری طبقه‏ای تصادفی انتخاب شدند. این تحقیق از نوع توصیفی – همبستگی است که به روش پیمایشی با استفاده از پرسش‏نامه و مصاحبه انجام گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسش‏نامه با استفاده از پانل کارشناسان متشکل از اساتید گروه کشاورزی دانشگاه آزاد خرم آباد  به‏دست آمد. پرسش‎‏نامه آزمون میدانی شده و با استفاده از نرم افزار SPSS ضریب کرونباخ آلفا برای گویه‎‏های نگرش و میزان دسترسی به اطلاعات فنی  84% به‏دست آمد. نتایج محاسبه همبستگی نشان داد که بین متغیر نگرش کشاورزان در پذیرش سیستم‏های آبیاری تحت فشار و متغیرهای میزان مالکیت اراضی آبی، اراضی تحت پوشش سیستم، افزایش قیمت آب، نوع برنامه‏های آموزشی و موانع ایجاد سیستم‏ها رابطه مثبت و معنی‏داری وجود دارد. به‏علاوه بین متغیر میزان دسترسی به اطلاعات فنی و متغیرهای سطح سواد، شغل اصلی، عملکرد، عوامل مؤثر در به‏کارگیری سیستم‏ها، برگزاری برنامه‏های آموزشی، بازدیدهای مروج، برنامه­های اجرا شده مروج و موانع ایجاد سیستم‏ها رابطه مثبت و معنی­داری وجود دارد. نتایج رگرسیون چند متغیره گام به گام نشان داد که متغیرهای مالکیت اراضی آبی، اراضی تحت پوشش سیستم، افزایش قیمت آب و موانع ایجاد سیستم‏ها 3/48% تغییرات نگرش کشاورزان در پذیرش سیستم‏های آبیاری تحت فشار را تبیین می‏کنند. هم‏چنین این رگرسیون نشان ‏داد که متغیرهای سطح سواد، عملکرد، عوامل مؤثر در به‏کارگیری سیستم‏ها و موانع ایجاد سیستم‏ها 1/43 % تغییرات میزان دسترسی به اطلاعات فنی در به‏کارگیری این روش ها را تبیین می‏کنند. از اینرو لازم است ویژگی‏های اجتماعی، اقتصادی و حرفه‏ای کشاورزان در هر منطقه تجزیه و تحلیل شده و جهت پذیرش و توسعه به‏کارگیری فناوری‏های آبیاری برنامه‏های آموزشی و تخصصی سودمند طراحی و اجرا گردند.

کلیدواژه‌ها

دسترسی به اطلاعات فنی؛ نگرش؛ پذیرش و به ‏کارگیری؛ سیستم های آبیاری تحت فشار بارانی و قطره ای

مراجع

1- پزشکی­راد ،غ. و م. مدیرشانه­چی. 1379. اندازه‏گیری و تحلیل در تحقیق توصیفی. تهران، نشر آموزش  کشاورزی، ص. 19.

2- ترکمانی ،ج. و م. جعفری. 1377. عوامل مؤثر در توسعه سیستم‏های آبیاری تحت فشاردر ایران. فصل‎نامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره 22، ص. 122.

3- جهان نما، ف. 1380. عوامل اجتماعی- اقتصادی مؤثر در پذیرش سیستم­های آبیاری تحت فشار. فصل‏نامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره 36، ص. 46.

4- دلاور، ع. 1383. مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی.  تهران، انتشارات رشد، ص. 199.  5- قاسم‏زاده، ف. 1380. توسعه پایداری کشاورزی با ایجاد روش‏های نوین آبیاری. ابرار اقتصادی، شماره 24، ص.12.

6- کشاورز، ع. و ک. صادق‏زاده. 1379. توصیه‏هایی بر بهینه‏سازی کارایی مصرف آب در اراضی زراعی کشور. تهران، انتشارات فنی معاونت ترویج سازمان تات، ص. 1-15.

7- کرباسی، ع. 1380. تحلیل اقتصادی طرح توسعه آبیاری تحت ­فشار در استان خراسان. فصل‏نامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره36، ص. 89.

8. Albrecht, D., and Ladewing, H. 2006. Adoption of irrigation technology. Journal of Extension 34: 9.

9. Caswell. M., and Zilberman, D. 1998. The effects of well depth and land quality on the choice of irrigation technology. Journal of Agricultural Economics 68: 798-812.

10. Dinar, A., and Yaron, D. 2003. Adoption and abandonment of irrigation technologies. Agricultural Economics 14: 1-21.

11. Jin, L., and Young, W. 2005. Water use in agriculture in china. Water Policy. 3: 215- 228.

12. Kijne. J. W. 2004. Lessons learned from the change from supply to demand water management. Water Policy 3: 109-123.

13. Shan, A., and Chakrovorty, V. 2003. Technology adoption in the presence of an exhaustible resource. American Journal of  Agricultural Economics 77: 291-299.

14. Shresta, R., and Gopalakristhnan, E. 1998. Adoption and diffusion of drip irrigation technology, an econometric analysis. Economic Development and Cultural Change 51: 407-418.