تأثیر تنش کم آبی و کود نیتروژن بر عملکرد و راندمان مصرف آب سورگوم و ارزن علوفه ای

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 9، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 15، شهریور 1388، صفحه 101-114   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سید غلامرضا موسوی^{* 1}؛ محمدجواد میرهادی²؛ سیدعطاالله سیادت³؛ قربان نورمحمدی²؛ فرخ درویش²

¹دانشجوی دکتری زراعت دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم تحقیقات.

²استاد دانشگاه آزاد اسلامی تهران. واحد علوم تحقیقات.

³استاد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز. واحد علوم تحقیقات.

چکیده

   به منظور بررسی اثر سطوح آبیاری وکود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و راندمان مصرف آب سورگوم و ارزن علوفه­ای در شرایط آب و هوایی بیرجند، آزمایشی به صورت کرت­های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1384 انجام شد. اثر آبیاری در سه سطح (تأمین 33، 67 و 100 درصد نیاز آبی) وکود نیتروژن در سه سطح (46، 92 و 138 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) در دو گیاه سورگوم و ارزن علوفه­ای بر صفات مذکور مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد که اثر آبیاری، کود نیتروژن و نوع گیاه بر عملکرد تر و خشک کل علوفه و راندمان مصرف آب معنی­دار بود، به طوری که کاهش میزان آبیاری تا حد اعمال تنش شدید (تأمین 33 % نیاز آبی) و تنش متوسط (تأمین 67  % نیاز آبی)، عملکرد علوفه  خشک را به ترتیب 6/62 و 5/15 درصد نسبت به تیمار بدون تنش کاهش داد. ­آبیاری کم تا حد اعمال تنش متوسط باعث افزایش معنی­دار راندمان مصرف آب نسبت به تیمار بدون تنش و تنش شدید گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که ارزن  نوتریفید در مقایسه با سورگوم اسپیدفید از نظر عملکرد علوفه تر، عملکرد ماده خشک کل و راندمان مصرف آب از برتری معنی­داری برخوردار بود. هم‏چنین اثر متقابل آبیاری وکود نیتروژن بر این صفات در سطح احتمال 1% معنی­دار و افزایش مصرف نیتروژن در همه سطوح آبیاری عملکرد علوفه تر، عملکرد ماده خشک کل و راندمان مصرف آب را به طور معنی­داری افزایش داد.

کلیدواژه‌ها

سورگوم علوفه ای؛ ارزن علوفه ای؛ تنش کم آبی؛ نیتروژن؛ عملکرد؛ اجزای عملکرد؛ راندمان مصرف آب

مراجع

1- آقاعلیخانی، م. 1372. بررسی تأثیر مقادیر مختلف و شیوه توزیع کود نیتروژن بر منحنی رشد و خصوصیات کمی  و کیفی سورگوم علوفه. پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته زراعت، دانشگاه تربیت مدرس، 244 صفحه.

2- بزرگوار، ن. 1375. تعیین مناسب‏ترین رقم و سطح کود ازت در سورگوم علوفه­ای بر اساس ارزش سیلویی.         پایان­نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه صنعتی اصفهان. 125 صفحه.

3- بی­نام. 1386. آمار هواشناسی استان خراسان جنوبی. سازمان هواشناسی استان خراسان جنوبی، 22 صفحه.

4- پناهی، م. 1382. تأثیر رژیم­های آبیاری بر عملکرد ارزن علوفه­ای در منطقه یزد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، شماره طرح 79014-15-124، 49 صفحه.

5- توکلی، ح. ، م. کریمی و س. ف. موسوی. 1368. اثر رژیم­های مختلف آبیاری بر رشد رویشی و زایشی ذرت. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 20، شماره 3 و 4، ص. 9-1.

6- شاهوردی، خ. 1366. بررسی اثر چهار میزان مختلف کود ازته بر  خواص کمی و کیفی دو رقم ذرت علوفه­ای و دو رقم سورگوم علوفه­ای، پایان­نامه کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، 131 صفحه.

7- طباطبایی، س. ع. 1379. بررسی اختلاف ژنوتیپ­های سورگوم و ارزن علوفه­ای از نظر عملکرد و کارایی مصرف آب در مدیریت‏های مختلف زراعی. پایان نامه دکتری زراعت، دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران. 247 صفحه.

8- کاظمی اربط، ح.، ف. رحیمزاده خوی، م. مقدم و ا. بنایی خسرقی. 1379. اثر مقادیر مختلف کودهای نیتروژن و فسفر و دورهای آبیاری بر روی بیوماس تولیدی سورگوم علوفه­ای واریته اسپیدفید. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 31  شماره 3، ص. 723-713 .

9- کهن­مو، م. ا. و د. مظاهری. 1382. اثر فواصل آبیاری و نحوه تقسیط کود ازت بر برخی صفات کمی و کیفی سورگوم علوفه­ای. مجله علوم زراعی ایران، جلد 5 شماره 2، ص. 84-75.

10- مهرانی، ا. 1376. بررسی اثرات فواصل مختلف دور آبیاری بر عملکرد کمی و کیفی ارزن علوفه­ای نوتریفید. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی وزارت جهاد کشاورزی، شماره طرح 73005-12-107، 58 صفحه.

11- ناخدا، ب.، ا. هاشمی دزفولی و ن. بنی صدر. 1379. بررسی تأثیر تنش کم­آبی بر عملکرد علوفه و خصوصیات کیفی ارزن علوفه­ای نوتریفید. مجله علوم کشاورزی ایران جلد31، شماره 4، ص. 712-701.

12- ولد آبادی، س. ع. 1378 . بررسی اثرات اکوفیزیولوژیک تنش خشکی در ذرت، سورگوم و ارزن. رساله دکتری رشته زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، واحد علوم و تحقیقات تهران، 201 صفحه.

 

13- Beyaert, R. P., and Roy, R. C. 2005. Influence of nitrogen fertilization on multi-cut forage sorghum-sudangrass yield and nitrogen use. Agronomy Journal 97: 1493-1501.

14. Conover, D. G., and Sovonick, S. A. 1989. Influence of water deficits on the water relations and growth of Echinochloa turneriana, Echinochloa crus–gali and Pennisetum americanum. Australian Journal of Plant Physiology 16(3): 291-304.

15. Hellen, R. G., Pereira, L. S., Raes, D., and Smith, M. 1998. Crop evapotranspiration  guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage, No. 56. Pp: 125-132.

16. Inada, K., Matsuura, A., and Amane, M. 1992. Interspecific differences in mechanism of drought tolerance among four cereal crops. Japanese Journal of Crop Science 61(1): 87-95.

17- Jacobs, J., Ward, G., and McKenzie, F. 2004. Effects of irrigation strategies on dry matter yields and water use efficiency of a range of forage species. Available at:               http://www.cropscience.org.au/icsc2004/poster/1/5/533.

18. Onken, A. B., Wendt, C. W., Payne, W. A., and Drew, M. C. 1992. Soil phosphorus availability and pearl millet water use efficiency. Crop Science 32: 1010-1015.                                                                       

19. Prasertsak. A., and fukai, S. 1997. Nitrogen availability and water stress interaction on rice growth and yield. Field Crops Research 52 :249-26.

20. Saeed, I. A. M., and El-Nadi, A. H. 1998. Forage sorghum yield and water use efficiency under variable irrigation. Irrigation Science 18: 67- 71.

21. Singh, B. R., and Singh, D. P. 1995. Agronomic and physiological responses of sorghum, maize and pearl millet to irrigation. Field Crops Research 42: 57- 67.

22- Sasani, S., Jahansooz, M. R., and Ahmadi, A. 2004.The effects of deficit irrigation on water- use efficiency, yield and quality of forage pearl millet. Proceedings of the 4^th international crop science congress. Brisbane, Australia, 26 sep–1 oct.

23. Sivankumar, M. V. K., and Salaam, S. A. 1999. Effect of year and fertilizer on water- use efficiency of pearl millet (Pennisetum glaucum) in Niger. Journal of Agricultural Science  132: 139- 148.

24. Sumi, A. 1989. Some relationships between plant growth and soil moisture variations. Kagoshima University, Japan, 25: 39-51 .                         

25. Springer, T. L., Taliaferro, C. M., and  Hattey, J. A. 2005. Nitrogen source and rate effects on production of Buffalograss forage growth with irrigation. Crop Science 45: 668-672.

26. Subramanian, V. B., and Maheswari, M. 1989. Comparison of physiological responses of pearl millet and sorghum to water stress. Plant Science 99(6): 517-522.

27. Towne. G., Fjell, D., and Fritz, J. 2002. Summer Annual Forages. Department of   Agronomy, Kansas State University, USA, Pp: 6-8.